عوارض گمرکی چیست؟ تصور کنید جهانی را که کالاها به راحتی و بدون هیچ مانعی از مرزهای یک کشور عبور می‌کنند. دنیایی بدون محدودیت‌های تجاری! اما واقعیت این است که تجارت بین‌الملل، قوانین و مقرراتی دارد که یکی از مهمترین آن‌ها، پرداخت عوارض گمرکی است.
عوارض گمرکی، همانند یک پاسپورت، به کالاها اجازه ورود یا خروج از یک کشور را می‌دهد. این مالیات که بر کالاهای وارداتی یا صادراتی اعمال می‌شود، نقش مهمی در تنظیم تجارت خارجی، حمایت از تولید داخلی و تامین درآمد دولت ایفا می‌کند.
اما عوارض گمرکی چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟ چه عواملی بر میزان این عوارض تاثیرگذارند؟ و چرا این موضوع برای تجار و بازرگانان اهمیت زیادی دارد؟
در این مقاله از سوی کارشناسان گروه تجاری ققنوس ترخیص، قصد داریم به این سوالات پاسخ دهیم و شما را با دنیای پیچیده و جذاب عوارض گمرکی آشنا کنیم. از مفهوم اولیه عوارض گمرکی تا انواع مختلف آن، از نحوه محاسبه تا تاثیر آن بر قیمت کالاها، همه و همه مواردی هستند که در این مقاله به آن‌ها خواهیم پرداخت.
عوارض گمرکی چیست؟
عوارض گمرکی یا تعرفه، نوعی مالیات غیرمستقیم است که هنگام ورود یا خروج کالا از مرزهای یک کشور اعمال می‌شود. به عبارت ساده‌تر، هر کالایی که از مرز عبور می‌کند، مشمول پرداخت مبلغی به‌عنوان عوارض گمرکی می‌شود. این مبلغ بر اساس نوع کالا، کشور مبدأ، ارزش کالا و قوانین گمرکی هر کشور تعیین می‌شود
ممکن است برایتان پیش بیاید که عوارض گمرکی چه تفاوتی با مالیات دارد.در بخش بعدی به‌طور کامل به این موضوع پاسخ داده‌ایم.
تفاوت بین مالیات و عوارض گمرکی
مالیات و عوارض گمرکی هر دو نوعی پرداخت هستند که دولت ها برای تأمین درآمد و تنظیم اقتصاد از شهروندان و تجار دریافت می کنند. مالیات یک ابزار گسترده برای تامین درآمد دولت است و بر همه افراد و شرکت‌ها اعمال می‌شود، در حالی که عوارض گمرکی به طور خاص بر کالاهای وارداتی و صادراتی متمرکز است و اهداف تجاری و اقتصادی بیشتری دارد.
برای درک بهتر تفاوت بین مالیات و عوارض گمرکی، مقایسه آن‌ها در قالب یک جدول می‌تواند بسیار مفید باشد
| عوارض گمرکی | مالیات | ویژگی ها |
| مالیاتی است که هنگام ورود یا خروج کالا از مرزهای یک کشور اعمال می‌شود | مالیاتی است که بر درآمد، دارایی یا مصرف افراد و شرکت‌ها اعمال می‌شود | تعریف |
| حمایت از تولید داخلی ،تنظیم تجارت خارجی و جمع‌آوری درآمد | تأمین درآمد دولت، تنظیم اقتصاد و توزیع عادلانه ثروت | هدف اصلی |
| کالاهای وارداتی و صادراتی | درآمد ،دارایی ،مصرف کالا و خدمات | موضوع مالیات |
| گمرک | سازمان امور مالیاتی | نهاد مسئول |
| هنگام ترخیص کالا از گمرک | در دوره‌های مشخص | زمان پرداخت |
| حقوق گمرکی ،سود بازرگانی ،عوارض واردات ،عوارض صادرات | مالیات بر درآمد ،مالیات بر ارزش افزوده ،مالیات بر املاک و… | انواع |
| صرفاً در حوزه تجارت بین‌الملل | کلیه فعالیت‌های اقتصادی و درآمدی | دامنه کاربرد |
اکنون که با تفاوت بین مالیات و عوارض گمرکی به صورت کامل آشنا شدیم، بیایید تا با عوارض گمرکی به صورت مفصل آشنا شویم.
انواع عوارض گمرکی بر اساس هدف چیست؟
عوارض گمرکی، مالیاتی است که بر کالاهای وارداتی یا صادراتی اعمال می‌شود. هدف اصلی از وضع این عوارض، تنظیم تجارت خارجی، حمایت از تولید داخلی، تأمین درآمد دولت و سایر اهداف اقتصادی است. عوارض گمرکی را می‌توان بر اساس اهداف مختلف به سه دسته تقسیم کرد که عبارت است از:
- مالی
- حمایتی
- ارشادی
در ادامه به توضیح موارد فوق اشاره خواهیم کرد.
مالی
تعرفه‌های مالی (درآمدی)نوعی مالیات است که دولت‌ها بر کالاهای وارداتی اعمال می‌کنند. هدف اصلی از وضع این عوارض، تامین درآمد برای دولت و کمک به پوشش هزینه‌های عمومی است. به عبارت دیگر، دولت با دریافت این عوارض از واردکنندگان، بخشی از بودجه مورد نیاز خود را تامین می‌کند.
نرخ این نوع عوارض معمولاً نسبتاً پایین‌تر از عوارض حفاظتی است و کالاهایی برای آن انتخاب می‌شوند که تقاضای بالایی در بازار داخلی دارند و واردات آن‌ها به اقتصاد کشور آسیب جدی وارد نمی‌کند. با این حال، اعمال این نوع عوارض می‌تواند بر قیمت کالاهای وارداتی و در نتیجه بر هزینه زندگی مصرف‌کنندگان تاثیرگذار باشد..
حمایتی
تعرفه‌های حمایتی نوعی ابزار اقتصادی هستند که دولت‌ها برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی و کاهش رقابت با کالاهای وارداتی به کار می‌برند. این تعرفه‌ها به‌صورت مالیات یا عوارضی هستند که بر روی کالاهای وارداتی اعمال می‌شوند و در نتیجه قیمت آن‌ها را افزایش می‌دهند.
ارشادی
تعرفه ارشادی نوعی ابزار اقتصادی است که دولت‌ها برای هدایت مصرف‌کنندگان به سمت کالاهای خاصی استفاده می‌کنند. به عبارت ساده‌تر، دولت با اعمال تعرفه‌های بالاتر بر روی برخی کالاها، سعی می‌کند مصرف آن‌ها را کاهش داده و در مقابل، مصرف کالاهای دیگر را افزایش دهد
اکنون که با انواع عوارض گمرکی آشنا شدیم، باید کد تعرفه گمرکی را نیز بشناسیم که در بخش بعدی به‌طور مفصل توضیح داده شده است.
کد تعرفه گمرکی در عوارض گمرکی به چه معناست؟
کد تعرفه گمرکی یک کد عددی منحصربه‌فرد است که به هر کالا یا محصولی اختصاص داده می‌شود. این کد به‌عنوان یک شناسنامه برای کالا عمل کرده و اطلاعات جامعی در مورد آن ارائه می‌دهد. در واقع، این کد مشخص می‌کند که یک کالا چیست، از چه جنسی ساخته شده است، کاربرد آن چیست و به چه گروه کالایی تعلق دارد
تا به اینجا با عوارض گمرکی به طور کامل آشنا شدیم. حال می‌توانیم وارد مبحث مفصل نحوه محاسبه عوارض گمرکی شویم.
نحوه محاسبه عوارض گمرکی
عوارض گمرکی مبلغی است که برای واردات کالا به یک کشور باید پرداخت شود. این مبلغ بر اساس نوع کالا، ارزش آن و سیاست‌های تجاری کشور مقصد تعیین می‌شود.
فرمول کلی محاسبه عوارض گمرکی:
عوارض گمرکی = (ارزش CIF کالا * نرخ ارز) * نرخ تعرفه
مثال:
فرض کنید قصد واردات یک دستگاه کامپیوتر به ارزش 1000 دلار FOB از کشور آمریکا را داریم. نرخ ارز دلار به تومان 42000 تومان باشد و نرخ تعرفه گمرکی برای این کالا 15% باشد. همچنین هزینه حمل و بیمه (CIF) برابر با 10% ارزش FOB کالا باشد.
محاسبه ارزش CIF:
هزینه حمل و بیمه: 1000 دلار * 10% = 100 دلار
ارزش CIF: 1000 دلار + 100 دلار = 1100 دلار
تبدیل ارزش CIF به تومان:
ارزش CIF به تومان: 1100 دلار * 42000 تومان/دلار = 46,200,000 تومان
محاسبه عوارض گمرکی:
عوارض گمرکی: 46,200,000 تومان * 15% = 6,930,000 تومان
بنابراین، عوارض گمرکی برای این دستگاه کامپیوتر برابر با 6,930,000 تومان خواهد بود
پس از این که عوارض گمرکی را محاسبه کردیم ،چگونه باید آن را پرداخت کنیم؟
مراحل پرداخت عوارض گمرکی
پرداخت عوارض گمرکی یکی از مراحل مهم در فرایند ترخیص کالا از گمرک است. این فرایند شامل مراحل مختلفی است که بسته به نوع کالا، کشور مبدأ و مقصد و قوانین گمرکی هر کشور ممکن است متفاوت باشد. در زیر به‌طورکلی به مراحل پرداخت عوارض گمرکی اشاره می‌شود:
1. تعیین کد تعرفه گمرکی
اولین قدم برای محاسبه عوارض گمرکی، تعیین کد تعرفه گمرکی دقیق کالا است. این کد، نوع کالا، جنس، کاربرد و سایر ویژگی‌های آن را مشخص می‌کند.
هر کشوری سیستم کدگذاری تعرفه خاص خود را دارد.
2. ارزیابی ارزش گمرکی
ارزش گمرکی کالا، مبنای محاسبه عوارض است. این ارزش شامل قیمت کالا در مبدأ، هزینه حمل و بیمه و سایر هزینه‌های مرتبط است.
ارزیابی ارزش گمرکی توسط کارشناسان گمرک انجام می‌شود.
3. محاسبه عوارض گمرکی
پس از تعیین کد تعرفه و ارزش گمرکی، نرخ عوارض بر اساس قوانین و مقررات گمرکی محاسبه می‌شود.
نرخ عوارض برای هر کالا و هر کشوری متفاوت است.
4. محاسبه سایر هزینه‌ها
علاوه بر عوارض گمرکی، ممکن است هزینه‌های دیگری مانند مالیات بر ارزش‌افزوده (VAT)، هزینه‌های انبارداری، هزینه‌های نمونه‌برداری و… نیز به کالا تعلق بگیرد.
5. تهیه اسناد لازم
برای پرداخت عوارض گمرکی، به اسناد مختلفی از جمله فاکتور خرید، بارنامه، گواهی مبدأ، پروانه گمرکی و… نیاز است.
6. اظهار کالا در سامانه گمرکی
اطلاعات مربوط به کالا، از جمله کد تعرفه، ارزش گمرکی، وزن، تعداد و سایر مشخصات، در سامانه الکترونیکی گمرک ثبت می‌شود.
7. پرداخت عوارض
پس از تأیید اطلاعات توسط سیستم، مبلغ کل عوارض و سایر هزینه‌ها مشخص می‌شود و باید پرداخت شود.
پرداخت عوارض می‌تواند به‌صورت نقدی، کارت‌بانکی یا از طریق سامانه‌های الکترونیکی انجام شود.
8. ترخیص کالا
پس از پرداخت کامل عوارض و هزینه‌ها، مراحل ترخیص کالا انجام می‌شود و کالا از گمرک خارج می‌شود
پس از پرداخت عوارض گمرکی ،چگونه می‌توانیم آن را استعلام کنیم و از موفق بودن واریز وجه اطمینان حاصل کنیم؟
نحوه استعلام پرداخت عوارض گمرکی
استعلام پرداخت عوارض گمرکی به شما امکان می‌دهد تا از وضعیت پرداخت عوارض کالاهای وارداتی یا صادراتی خود مطلع شوید و در صورت نیاز، اطلاعات دقیق‌تری در مورد مبلغ پرداختی، تاریخ پرداخت و سایر جزئیات مربوطه را دریافت کنید.
روش‌های استعلام پرداخت عوارض گمرکی
روش‌های مختلفی برای استعلام پرداخت عوارض گمرکی وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
مراجعه حضوری به گمرک
یکی از روش‌های سنتی و رایج برای استعلام، مراجعه حضوری به گمرک محل ترخیص کالا است.
با دردست‌داشتن مدارک شناسایی و شماره پروانه گمرکی، میتوانید به بخش مربوطه مراجعه کرده و درخواست استعلام خود را ثبت کنید.
استفاده از سامانه‌های الکترونیکی گمرک
بسیاری از گمرک‌ها سامانه‌های الکترونیکی را برای ارائه خدمات به تجار و فعالان اقتصادی راه‌اندازی کرده‌اند.
با مراجعه به این سامانه‌ها و واردکردن اطلاعات موردنیاز، مانند شماره پروانه گمرکی، میتوانید به‌صورت آنلاین وضعیت پرداخت عوارض را استعلام کنید.
تماس با کارشناسان گمرک
در صورت بروز هرگونه مشکل یا نیاز به راهنمایی بیشتر، میتوانید با کارشناسان گمرک تماس گرفته و از آن‌ها راهنمایی بخواهید.
تا به اینجا این مقاله از سایت ققنوس ترخیص، به صورت کامل با عوارض گمرکی آشنا شدیم. در بخش بعدی مهمترین نکات مربوط به عوارض گمرکی را به طور کامل توضیح داده‌ایم.
نکاتی که در مورد عوارض گمرکی باید بدانید.
در مورد عوارض گمرکی باید با نکاتی در این زمینه آشنایی داشته باشید؛ که برخی از مهمترین این نکات عبارت است از:
- عوامل مؤثر بر هزینه عوارض گمرکی را شناسایی کنید.
- کد تعرفه را به درستی برآورد کنید.
- ارزش گمرکی کالا را برآورد کنید.
- روش‌های پرداخت را یاد بگیرید.
- از تغییرات در قوانین آگاهی داشته باشید.
- مشاوره: برای محاسبه دقیق عوارض گمرکی و انجام تشریفات گمرکی، توصیه می‌شود از مشاوره کارشناسان باتجربه گمرک ترخیص در این زمینه بهره‌مند شوید.
- استفاده ازسامانه‌های الکترونیکی.
- کالاهای ممنوعه و محدود را بشناسید.
- منطقه آزاد: کالاهایی که در مناطق آزاد تولید یا وارد می‌شوند ممکن از پرداخت برخی عوارض معاف باشند.
آنچه در این مطلب خواندید…
در این مطلب، به طور کامل با مفهوم عوارض گمرکی و اهمیت آن در تجارت بین‌الملل آشنا شدیم. عوارض گمرکی، در واقع مالیاتی است که هنگام ورود یا خروج کالاها از مرزهای یک کشور بر آن‌ها اعمال می‌شود. میزان این عوارض به عوامل مختلفی مانند نوع کالا، کشور مبدأ، ارزش کالا و قوانین گمرکی هر کشور بستگی دارد. همچنین، با انواع مختلف عوارض گمرکی و اهداف وضع آن‌ها آشنا شدیم.
برای محاسبه دقیق عوارض، کد تعرفه گمرکی هر کالا بسیار مهم است. در ادامه، مراحل پرداخت عوارض و روش‌های استعلام آن نیز توضیح داده شد. در مجموع، این متن به ما کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از نقش عوارض گمرکی در اقتصاد و تجارت داشته باشیم و در صورت نیاز، بتوانیم به‌صورت مؤثرتر با این موضوع برخورد کنیم.
سؤالات متداول
چرا دولت‌ها عوارض گمرکی وضع می‌کنند؟
علاوه بر دلایلی که در متن ذکر شده، دولت‌ها ممکن است عوارض گمرکی را برای محافظت از صنایع داخلی در برابر رقابت خارجی، حفظ تعادل پرداخت‌ها و یا به‌عنوان ابزاری برای مذاکرات تجاری استفاده کنند.
آیا عوارض گمرکی بر روی تمام کالاهای وارداتی و صادراتی اعمال می‌شود؟
خیر، برخی کالاها ممکن است معاف یا مشمول تعرفه‌های ترجیحی باشند.
چه عواملی بر نرخ عوارض گمرکی تأثیرگذار است؟
علاوه بر عوامل ذکر شده در متن، عواملی مانند سیاست‌های تجاری دولت، توافقات بین‌المللی، وضعیت اقتصادی کشور، و حتی روابط سیاسی بین کشورها نیز بر نرخ عوارض گمرکی تأثیرگذار هستند.
چگونه می‌توان از میزان عوارض گمرکی یک کالا مطلع شد؟
برای اطلاع از میزان عوارض گمرکی یک کالا، می‌توان به وب‌سایت‌های گمرک کشور مقصد مراجعه کرد و با استفاده از کد تعرفه گمرکی، نرخ دقیق عوارض را استعلام نمود. همچنین، مشاوره با کارشناسان گمرکی نیز می‌تواند مفید باشد.
