حقوق گمرکی و سود بازرگانی و چه تفاوت هایی باهم دارند؟

افرادی که در زمینه تجارت بین المللی، در حوزه واردات کالا فعالیت می کنند برای به پایان رساندن فرایند ترخیص کالای خود باید هزینه های مختلفی را پرداخت نمایند که از جمله آن ها حقوق گمرکی و سود بازرگانی است. این دو مورد هزینه هایی کاملا متفاوت و مجزا از یکدیگر هستند که در گمرک از تاجران دریافت می شود و پرداخت آن ها الزامی است. گروه ققنوس ترخیص به عنوان که به صورت تخصصی در زمینه ترخیص کالا از گمرک فعالیت می کند با این هدف اقدام به تهیه این مقاله نموده است تا، تاجران تازه کاری که اطلاعات زیادی در رابطه با حقوق گمرکی و سود بازرگانی ندارند، برای آشنایی با این دو هزینه گمرکی با این مقاله همراه شوند و در رابطه با نحوه محاسبه سود بازرگانی و نحوه محاسبه حقوق گمرکی اطلاعاتی مفیدی کسب کنند.

حقوق گمرکی و سود بازرگانی چیست؟

ممکن است این سوال برای بسیاری از افراد تازه وارد به حوزه تجارت بین المللی ایجاد شود که تفاوت حقوق گمرکی و سود بازرگانی در چیست؟ از این رو در این قسمت به ارائه تعریف این دو هزینه گمرکی می پردازیم تا این افراد متوجه تفاوت آن شوند. حقوق گمرکی نوعی مالیات غیر مستقیم است که به آن عوارض گمرکی نیز گفته می شود. این حقوق هزینه ای است که بر اساس قوانین تجارت بین المللی تعیین شده است و بر اساس این قوانین به چهار درصد از ارزش محموله تجاری وارداتی گفته می شود که توسط گمرک در روند ترخیص کالا دریافت می شود. هدف دولت از دریافت این مبلغ از ارزش هر محموله تجاری وارداتی حمایت کردن از نمونه های مشابه کالای وارداتی است که در داخل تولید شده است که در ادامه در رابطه با نحوه محاسبه حقوق گمرکی توضیح خواهیم داد.

هزینه دیگری که تاجران در هنگام ترخیص محموله های تجاری وارداتی خود موظف به پرداخت آن هستند، هزینه مربوط به سود بازرگانی است که نوعی مالیات غیر مستقیم به حساب می آید. این هزینه که در واقع منبع درآمدی برای دولت می باشد، بر اساس قوانین و مقررات تجارت بین المللی بر اساس تصویب نامه وزیران تعیین می گردد و وضع کنندگان آن می توانند بر اساس سیاست های اقتصادی دولت، شرایط اقتصادی کشور، وضعیت بازار و میزان عرضه و تقاضای مردم در رابطه با هر نوع کالای تجاری، میزان سود بازرگانی تعلق گرفته به واردات هر نوع محموله تجاری را کاهش و یا افزایش دهند.

بر اساس نحوه محاسبه سود بازرگانی گمرک موظف است این هزینه را به صورت وجه ریالی از تاجران دریافت نماید. یکی از نکاتی که در رابطه با حقوق گمرکی و سود بازرگانی می توان به عنوان نقطه اشتراک به آن اشاره کرد مالیات غیر مستقیم بود این دو هزینه می باشد.

معافیت از حقوق گمرکی و سود بازرگانی چگونه است؟

یکی از تفاوت های بارز میان حقوق گمرکی و سود بازرگانی در این است که گاهی اوقات بر اساس شرایط خاصی بعضی از کالاهای تجاری وارداتی از پرداخت سود بازرگانی در روند ترخیص کالا معاف می شوند و دولت هزینه ای را که تاجران باید برای ترخیص بعضی از کالاهای تجاری وارداتی به عنوان سود بازرگانی پرداخت نمایند را به صفر می رساند، اما در رابطه با پرداخت حقوق گمرکی تمامی کالاهای تجاری وارداتی موظف به پرداخت 4 درصد حقود گمرکی هستند و این قانون برای تمامی کالاهای وارداتی یکسان است و نحوه محاسبه حقوق گمرکی برای آن ها تغییری نمی کند. از جمله موارد معافیت از پرداخت سود بازرگانی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• معافیت از پرداخت سود بازرگانی برای کالاهایی که قرار است در شرکت های دانش بنیان، شرکت های فناوری اطلاعات، شرکت های اختراعی و نوآوری و شرکت های تولید محصول که نتیجه کار آن ها به تولید اشتغال برای کشور ختم می شود، استفاده شوند.
• معافیت از پرداخت سود بازرگانی و یا در نظر گرفتن تخفیف در نحوه محاسبه سود بازرگانی برای کالاهایی که از بنادر و گمرک های موجود در خرمشهر، آبادان، جزیره هرمز و بوشهر ترخیص می شود، که در واقع هدف دولت از این کار جذب تاجران به سوی این گمرک ها برای ایجاد اشتغال بیشتر در این مناطق است.

نحوه محاسبه سود بازرگانی

یکی دیگر از تفاوت هایی که می توان میان حقوق گمرکی و سود بازرگانی قائل شد، نحوه محاسبه حقوق گمرکی نسبت به نحوه محاسبه سود بازرگانی است؛ زیرا حقوق گمرکی بر اساس فرمولی ثابت محاسبه می شود اما معیارهای نحوه محاسبه سود بازرگانی متفاوت است. در روند محاسبه سود بازرگانی می توان از معیار های مختلفی مانند وزن، حجم و یا تعداد کالاهای تجاری وارداتی استفاده نمود و به محاسبه مقدار این هزینه پرداخت، اما نحوه محاسبه این سود در گمرک ایران بر اساس وزن محموله تجاری وارداتی می باشد و به آن ارزش کالا می گویند. تاجران در صورتی که قصد دارند قبل از آغاز فرایند ترخیص کالا از مبلغ سود بازرگانی کالاهای خود با خبر شوند می توانند انجام این کار را به کارشناسان مجرب گروه ققنوس ترخیص واگذار نمایند.

نحوه محاسبه سود بازرگانی در گمرک ایران به این صورت است که کارشناسان مربوطه ارزش خالص محموله تجاری وارداتی را بر اساس ارزش CIF که محاسبه نموده و به تاجران اعلام می کنند. CIF مخفف شده سه کلمه انگلیسی COST به معنای هزینه و ارزش کالا، INSURANCE به معنای بیمه و FREIGHT، به معنای کرایه و حمل و نقل می باشد و معنای که از ترکیب این سه کلمه در رابطه با نحوه محاسبه سود بازرگانی به دست می آید؛ در واقع بهای تمام شده ی کالا در کشور مقصد است. در واقع کارشناسان گمرک برای به دست آوردن مقدار سود بازرگانی هر محموله تجاری این سه عامل را با یکدیگر جمع کرده تا مقدار سود بازرگانی محموله تجاری وارداتی را به دست آورند.

نحوه محاسبه حقوق گمرکی

همان طور که به آن اشاره کردیم، در نحوه محاسبه سود بازرگانی که می توان از معیارهای مختلفی برای آن استفاده نمود، نحوه محاسبه حقوق گمرکی از فرمولی ثابت به دست می آید و این فرمول برای تمامی محموله های تجاری وارداتی به کشور یکسان می باشد. کارشناسان گمرک برای به دست آوردن میزان حقوق گمرکی برای هر یک از محموله های وارداتی باید ارزش CIF آن محموله را با نرخ ارزی که برای واردات آن محموله به کشور از آن استفاده شده است به علاوه ی نرخ تعرفه جمع کنند تا مبلغی که تاجران باید به عنوان حقوق گمرکی برای ترخیص کالاهای خود از گمرک پرداخت نمایند مشخص شود.

تاجران می توانند با ارائه اطلاعات مربوط به محموله تجاری وارداتی خود به کارشناسان مجرب گروه ققنوس ترخیص، پیش از آغاز فرایند ترخیص کالا از گمرک از مقدار حقوق گمرکی که موظف به پرداخت آن هستند مطلع شوند.

حقوق ورودی گمرک چیست؟

بر اساس نحوه محاسبه حقوق ورودی گمرک در رابطه با تعریف این هزینه این گونه می توان گفت که، حقوق ورودی گمرک مجموعه ای از مالیات ها و عوارض مختلفی است که تاجران برای این که بتوانند کالای خود را به صورت کاملا قانونی وارد کشور کند و به فروش آن در بازار تقاضا بپردازد، باید به گمرک پرداخت نمایند. حقوق ورودی گمرک در واقع به درصدی از ارزش محموله تجاری وارداتی گفته می شود که به عنوان یک منبع درآمد برای کشور به حساب می آید.

به گونه ای است که میزان این حقوق بر اساس سیاسیت های اقتصادی دولت برای هر نوع کالای وارداتی محاسبه می شود. توجه به این نکته لازم است که برای محاسبه حقوق ورودی مانند نحوه محاسبه سود بازرگانی و بر خلاف نحوه محاسبه حقوق گمرکی می توان از روش های محاسبه ای مختلفی استفاده نمود.

به طور مثال اگر تولید داخلی یکی کالا روند خوبی را در پیش داشته باشد دولت میزان حقوق ورودی آن را افزایش می دهد تا مردم بیشتر از نمونه ی داخلی آن کالا مصرف کنند و اگر تولید داخلی کالایی مقرون به صرفه نباشد و یا به هر دلیل دیگری انجام نشود برای افزایش روند واردات آن، دولت میزان حقوق ورودی آن را کاهش می دهد. حقوق گمرکی و سود بازرگانی از جمله عواملی هستند که در روند محاسبه حقوق ورودی مورد استفاده قرار می گیرند. از جمله دیگر عوامل دخیل در محاسبه این هزینه می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• مالیات ها و عوارض مختلفی که باید برای واردات کالا پرداخته شود که به نوع و حجم محموله های تجاری وارداتی بستگی دارد.
• 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده
• یک درصد عوارض هلال احمر

ویژگی سود بازرگانی

سود بازرگانی یکی از هزینه های اصلی واردات کالا به کشور می باشد. برای این هزینه واردات کالا بر اساس سیاست های اقتصادی دولت یک سری ویژگی ها در نظر گرفته شده است که بهتر است هر فرد تاجر و وارد کننده کالا قبل از انجام هر نوع فعالیت تجاری با این ویژگی ها آشنا شود. ویژگی های سود بازرگانی شامل موارد زیر می باشد:

• گمرک سود بازرگانی را بر اساس واحد ریالی از وارد کنندگان کالا دریافت می کند.
• واردات کالا به کشور به دو صورت واردات قطعی و واردات موقت انجام می شود اما پرداخت هزینه سود بازرگانی تنها مربوط به واردات قطعی کالا می باشد و شامل کالایی است که برای مصرف در داخل کشور اظهار شده و از گمرک ترخیص می شوند.
• میزان هزینه ای که وارد کنندگان کالا باید به عنوان سود بازرگانی برای واردات هر نوع کالایی پرداخت نمایند در جدول تعرفه گمرکی ذکر شده است. بر اساس این جدول بعضی بعضی از کالاهای وارداتی از پرداخت سود بازرگانی معاف هستند.
• دریافت سود بازرگانی ارتباطی با نو و مستعمل بودن کالاهای تجاری وارداتی ندارد و در صورت واردات قطعی آن ها باید برای ترخیص کالا از گمرک به این ارگان پرداخت شود.
• هزینه سود بازرگانی برخی از کالاهای وارداتی بر اساس وزن آن کالا محاسبه می شود.
• سود بازرگانی یکی از منبع های در آمدی دولت به حساب می آید و هدف از دریافت آن حمایت کردن از صنایع و تولیدات داخلی کشور می باشد.
• و ….

معافیت از سود بازرگانی در چه شرایطی امکان پذیر است؟

با توجه به این مسئله که سود بازرگانی یکی از منابع درآمد زایی دولت به حساب می آید و این درآمد هزینه های برخی از سازمان ها و دیگر صنایع کشور را تامین می کند از اهمیت بالایی برای دولت برخوردار است. بر همین اساس زمانی که دولت در هنگام واردات و ترخیص بعضی از محموله های تجاری وارداتی  از پرداخت این هزینه صرف نظر می کند باید دلایلی مهمی وجود داشته باشد. از جمله عواملی که باعث می شود هزینه سود بازرگانی به یک محموله تجاری وارداتی تعلق نگیرد می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• برخی از موسسات مهم کشور زمانی که اقدام به واردات کالا به کشور می کنند در هنگام ترخیص کالا از پرداخت هزینه سود بازرگانی معاف هستند. علت این معافیت اهمیت کارکرد این موسسات در کشور است. از جمله این موسسات می توان به موسسه های دانش بنیان، نو آوری، اختراعات تازه و … اشاره کرد.
• برخی از گمرکات کشور شامل طرح معافیت از پرداخت سود بازرگانی هستند. هدف دولت از انجام این کار تشویق وارد کنندگان کالا برای استفاده از این گمرک ها در راستای ترخیص کالا است زیرا در نتیجه این کار در این گمرک ها فرصت شغلی بیشتری برای افرادی بومی منطقه ایجاد می شود. از جمله این گمرک ها می توان به گمرک خرمشهر، آبادان، بوشهر و جزیره هرمز اشاره کرد.
• و …

عوامل موثر بر افزایش حقوق ورودی کالاها

حقوق ورودی کالا یکی دیگر از هزینه هایی است که وارد کنندگان کالا در هنگام ترخیص محموله های تجاری وارداتی از گمرک موظف به پرداخت آن هستند تا اجازه خروج و تحویل محموله تجاری خود را از گمرک دریافت نمایند. حقوق ورودی گمرکی که به محموله های تجاری وارداتی تعلق می گیرد یک هزینه متغییر بوده و با توجه به عوامل مختلفی میزان آن کاهش و افزایش پیدا می کند. از جمله عوامل موثر بر افزایش میزان حقوق ورودی گمرکی کالاهای وارداتی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• تعداد کالا یکی از عوامل افزایش دهنده میزان حقوق ورودی کالاهایی است که به کشور وارد می شوند. هر چه قدر تعداد این کالا ها بیشتر باشد میزان حقوق ورودی بیشتر می شود.
• وزن کالا یکی دیگر از عواملی است که باعث افزایش یافتن میزان حقوق ورودی کالاهای وارداتی می باشد. هر چه قدر وزن محموله تجاری بیشتر باشد حقوق ورودی گمرک نیز بیشتر می شود.
• هر کالای وارداتی که توسط تاجران وارد کشور شود دارای یک ارزش مادی است که از قبل تعیین شده است. هر چه قدر که ارزش مادی کالای تجاری وارد شده بیشتر باشد هزینه ای که باید به عنوان حقوق ورودی گمرکی پرداخت شود افزایش پیدا می کند.
• نوع کالا وارداتی یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار در راستای افزایش  میزان حقوق ورودی است. در صورتی که کالا وارداتی از جمله کالاهای اساسی و ضروری کشور به حساب نیاید و در دسته کالاها لوکس قرار گیرد باعث افزایش میزان حقوق ورودی گمرک خواهد شد.
• میزان تولیدات داخلی کشور در رابطه با کالای وارداتی یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار بر روی میزان حقوق ورودی گمرک است. در صورتی که کشور مقصد به آسانی توان تولید کالای وارداتی را داشته باشد، میزان حقوق ورودی گمرک آن کالا افزایش می یابد.

شیوه محاسبه حقوق ورودی کالا

برای محاسبه میزان حقوق ورودی گمرکی کالاهای وارداتی به کشور از یک فرمول ثابت استفاده می شود که دارای چند متغییر است. بر اساس این فرمول برای محاسبه حقوق ورودی گمرک لازم است ارزش کالای وارداتی را به دست آورده و این هزینه را با هزینه ی پرداخت شده برای حمل و نقل محموله تجاری وارداتی از کشور مبداء به کشور مقصد را ب همراه هزینه پرداخت شده برای بیمه کردن محموله تجاری جمع کرده تا در نهایت میزان حقوق ورودی گمرکی مربوط به محموله تجاری مورد نظر به دست آید. با توجه به اهمیت این هزینه در هنگام محاسبه آن باید نهایت دقت را به کار برد. تاجران می توانند انجام این کار را به کارشناسان مجرب گروه تجاری ققنوس ترخیص واگذار نمایند.

جمع بندی

تاجران در صورتی که می خواهند از تمامی هزینه هایی که باید در روند واردات کالا به کشور پرداخت نمایند، مطلع شوند تا آن را با میزان سودی که از این تجارت حاصل می شود مقایسه کرده و سپس اقدام به واردات کالا نمایند، می توانند از کارشناسان مجرب ققنوس ترخیص جهت برآورد این هزینه ها مراجعه کنند. همچنین تارجران می توانند با واگذار کردن صفر تا صد روند ترخیص کالا به ترخیص کاران گروه ققنوس ترخیص، با توجه به دانش، مهارت و تجربه ای که این افراد در این زمینه دارند، کالاهای وارداتی خود را با کمترین هزینه گمرکی در داخل کشور بدون هیچ گونه منع قانونی دریافت کنند.