اگر به فعالیت در حوزههای واردات و صادرات کالا فکر کردهاید یا هماکنون در تجارت بینالملل مشغول به کار هستید، حتماً با مفهوم کالای متروکه آشنایی دارید. کالاهای متروکه به اقلامی گفته میشود که به دلایل مختلف، از جمله عدم ترخیص به موقع یا عدم پرداخت حقوق و عوارض گمرکی، در گمرک باقی ماندهاند. این موضوع نهتنها بر روند تجارت شما تأثیر میگذارد، بلکه باید بهدقت قوانین مربوط به آن را شناخت.
مطالعه این مقاله از ققنوس ترخیص به شما کمک خواهد کرد تا با قوانین کالاهای متروکه آشنا شوید و اطلاعات دقیقی درباره نحوه مدیریت و ترخیص این اقلام کسب کنید. با کسب آگاهی کافی میتوانید برنامهریزیهای تجاری خود را بر اساس اطلاعات جامع و بهروز انجام دهید و از بروز مشکلات احتمالی در مسیر تجارت خود جلوگیری کنید.

کالای متروکه چیست؟
نخستین گام در درک مفهوم کالای متروکه، آشنایی با تعریف این اصطلاح است. کالای متروکه به کالاهای وارداتی گفته میشود که پس از گذر از مراحل حمل و نقل و عبور از مرزهای جغرافیایی، به دلیل عدم اقدام صحیح برای ترخیص، به وضعیت متروکه در میآیند. صاحبان این کالاها موظفاند با ارائه اسناد و مدارک مربوطه به اداره گمرک مراجعه و اقدام به ترخیص کالاهای خود نمایند. در صورت عدم اقدام در مدت مقرر، کالاها به عنوان متروکه شناخته میشوند؛ بهویژه آنکه طبق قوانین گمرکی کشور، کالاهای وارداتی پس از گذشت دو ماه از تاریخ صدور قبض انبار، به عنوان کالای متروکه محسوب خواهند شد.
همچنین، برخی کالاها به علت عدم تأیید استانداردهای بهداشتی و کیفی ممکن است به وضعیت متروکه درآمده و مجوز ترخیص نیابند. با این حال، پس از انقضای مدت زمان مشخص، صاحبان کالا میتوانند با مراجعه دوباره به اداره گمرک، تقاضای تمدید مهلت ترخیص کالاهای متروکه خود را داشته باشند؛ برای اطلاع از دلایل متروکه شدن کالاها به ادامه مقاله توجه نمایید.
دلایل متروکه شدن کالاها چیست؟
کالای متروکه به کالاهایی گفته میشود که طبق مقررات مشخص، در مدت معین و قانونی از گمرک ترخیص نشدهاند و پس از چند ماه از تاریخ صدور قبض انبارداری، هنوز در انبار گمرک باقی ماندهاند. نکته قابل توجه این است که مدت زمان مقرر برای کالاهای متروکه، هم برای کالاهای وارداتی و هم برای کالاهای صادراتی، تقریباً یکسان است و قانون در این مورد بین این دو دسته تفاوتی قائل نمیشود. عوامل متعددی میتوانند سبب قرارگیری یک کالای وارداتی در رده کالاهای متروکه شوند، از جمله:
- عدم مراجعه صاحب کالا به گمرک
- کمبود نقدینگی لازم صاحب کالا
- نداشتن مجوزهای اداره بهداشت و مجوز استاندارد
- نداشتن مجوزهای لازم
در ادامه، به بررسی این دلایل و شرایط بهطور مختصر خواهیم پرداخت.
عدم مراجعه صاحب کالا به گمرک
یکی از اصلیترین دلایل، عدم مراجعه صاحب کالا به گمرک برای ترخیص محصول است. در بسیاری از موارد، مالکان کالا ممکن است به دلایلی چون عدم اطلاع، بیتوجهی یا مشکلات شخصی، از مراجعه به گمرک غفلت کنند.
کمبود نقدینگی لازم
برخی از صاحبان کالا ممکن است به دلیل مشکلات مالی و کمبود نقدینگی قادر به پرداخت هزینههای گمرکی و دیگر هزینههای مرتبط نباشند. این موضوع میتواند باعث از دست رفتن زمان و به متروکه شدن کالا منجر شود.
نداشتن مجوزهای اداره بهداشت و مجوز استاندارد
برخی کالاها به مجوزهای خاصی نیاز دارند، به ویژه کالاهای غذایی یا دارویی. در صورت عدم وجود این مجوزها، امکان ترخیص آنها وجود نخواهد داشت و این جدا از فرایندهای قانونی ممکن است کالا را در انبار گمرک باقی بگذارد.
نداشتن مجوزهای لازم
علاوه بر مجوزهای بهداشت و استاندارد، سایر مجوزهای مرتبط با تجارت و واردات نیز ممکن است نامطلوبیتهایی ایجاد کنند. اگر کالای وارداتی بدون مجوزهای لازم باشد، گمرک حق دارد آن را به عنوان کالای متروکه علامتگذاری کند.

چطور از متروکه شدن کالاهایمان جلوگیری کنیم؟
متروکه شدن کالاها در گمرک میتواند هزینههای اضافی و مشکلات قانونی قابلتوجهی به همراه داشته باشد. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی، رعایت نکات زیر ضروری است:
- آگاهی از قوانین
- آمادهسازی مستندات و مدارک لازم.
- ثبت اسناد مربوط به کالا.
- محاسبه تعرفههای گمرکی، حقوق گمرکی و مالیات.
- بررسی کالاهای خریداری شده از شرکتهای خارجی توسط سازمان گمرک
- دریافت کارت بازرگانی و سایر مجوزهای لازم از سازمان گمرک ایران
با رعایت نکات ضروری و برنامهریزی دقیق، میتوانید از متروکه شدن کالای خود در گمرک جلوگیری نموده و هزینههای اضافی را به حداقل برسانید. یکی از مراحل کلیدی در این فرآیند، آگاهی از زمانبندیهای مشخص است که بر اساس آن، کالاها بهعنوان کالای متروکه شناخته میشوند.
داشتن اطلاعات دقیق درباره این بازههای زمانی به شما این امکان را میدهد که اقدامات لازم را به موقع انجام دهید و از بروز مشکلات ناخواسته جلوگیری کنید. بنابراین، بررسی و درک این محدودیتهای زمانی میتواند نقش بسزایی در حفظ و مدیریت بهینه کالاهای شما در گمرک ایفا کند.
پس از گذشت چه مدتی کالا متروکه میشود؟
فرآیند انبارداری کالاها در گمرک تشکیل شده از سه مرحله اصلی شامل دریافت کالا، تحویل آن و همچنین حفاظت و نگهداری از کالا در انبارها میباشد. حداکثر مدت زمانی که کالاها میتوانند از تاریخ درج شده بر روی قبض انبار در گمرک باقی بمانند، چهار ماه است. در صورتی که پس از گذشت این مدت، هیچ گونه مراجعهای جهت انجام تشریفات گمرکی صورت نگیرد، آن کالا به عنوان کالای متروکه شناخته میشود.
شایان ذکر است که مؤسسات تولیدی از این بازه زمانی چهار ماهه معاف هستند. علاوه بر این، در خصوص محمولههای هوایی، مدت زمان تعیین شده برای متروکه شدن کالا در گمرک، هفتاد روز پس از تاریخ ورود به گمرک خواهد بود، که این موضوع نیازمند توجه ویژه به زمانبندیهای مربوطه است.
پس از بررسی دقیق مدتزمان متروکه شدن کالاها در انبارهای گمرکی، اکنون به این مسأله مهم میپردازیم که آیا امکان تمدید زمان ترخیص کالا وجود دارد؟ در این راستا، لازم است به قوانین و مقررات اجرایی مرتبط با ترخیص کالاها توجه شود.
آیا امکان تمدید مدت زمان ترخیص کالای متروکه وجود دارد؟
در صورت عدم اقدام مناسب از سوی صاحبان کالا برای ترخیص محمولههای خود، این کالاها پس از گذشت مدت زمانی معین به عنوان کالای متروکه در نظر گرفته میشوند. مطابق با قوانین جاری، اگر کالاها به مدت چهار ماه در گمرکهای زمینی و دریایی و همچنین دو ماه در گمرکهای فرودگاهی نگهداری شوند و اقداماتی برای ترخیص آنها انجام نگیرد، به کالای متروکه تبدیل خواهند شد. با این حال، صاحبان کالا میتوانند با ارائه یک تقاضانامه کتبی و مستندات مبنی بر دلایل موجه، از گمرک درخواست تمدید مهلت برای ترخیص کالای متروکه خود را داشته باشند.
مدت زمان قابل تمدید برای کالاهای متروکه در گمرکهای زمینی و دریایی چهار ماه و در گمرکهای فرودگاهی دو ماه تعیین شده است. شایان ذکر است که این زمان برای موسسات تولید ممکن است متغیر باشد و با توجه به صلاحدید گمرک، قابل تغییر خواهد بود.
بعد از بررسی امکان تمدید مدتزمان ترخیص کالای متروکه اکنون باید اطلاع پیدا کنیم که سرنوشت کالاها در گمرک چگونه خواهد بود؛ برای اطلاع دقیق ادامه مقاله را مطالعه نمایید.
چه بر سر کالای متروکه در گمرک می آید؟
همانگونه که در مقاله ذکر گردید، کالاها و محمولههایی که پس از چهار ماه از زمان ورود به گمرکات دریایی، زمینی و یا دو ماه از طریق فرودگاهها از سوی مالک ترخیص نمیشوند، به انبار منتقل میگردند. در صورتی که این کالاها در گمرک باقی بمانند، به عنوان کالاهای متروکه شناخته میشوند.
لازم به ذکر است که مدت زمان ترخیص کالاهای متروکه طبق مقررات گمرکی قابل تمدید است، به این معنا که برای گمرکات فرودگاهی این مدت دو ماه و برای سایر گمرکات چهار ماه تعیین شده است. در زمینه تمدید ترخیص، مدت زمان برای موسسات تولیدی ممکن است متغیر باشد و به توصیه اداره گمرک، معمولاً بیشتر از چهار ماه نبوده و در برخی موارد کمتر نیز میباشد. پس از پایان این مدت، کالاهای متروکه از طریق سه روش عمده که شامل موارد زیر است در بازار به فروش میرسند.
- مزایده کتبی: کالاها به صورت مزایده کتبی به فروش میرسند و خریداران میتوانند پیشنهاد قیمت خود را ارائه دهند.
- حراج کالا : کالاها در حراج عمومی به فروش میرسند و بالاترین پیشنهاد برنده میشود.
- انبار خردهفروشی: کالاها به انبارهای خردهفروشی منتقل میشوند و به صورت مستقیم به مصرفکنندگان عرضه میگردند.
به طور کلی فروش این کالاها بر عهده سازمانی است که مسئولیت فروش اقلام قراضه و کالاهای توقیف شده در گمرک را به عهده دارد. در ادامه، به بررسی مرجع تحویل گیرندهی کالای متروکه و وظایف او خواهیم پرداخت؛ لذا جهت کسب اطلاعات بیشتر، با ما همراه باشید.
مرجع تحویل گیرندهی کالای متروکه کیست و چه وظایفی دارد؟
مرجع تحویلگیرندهی کالای متروکه، عموماً یکی از نهادهای دولتی یا اداره گمرک کشور مربوطه میباشد که مسئولیتهای مرتبط با مدیریت، نگهداری و تعیین تکلیف این کالاها را بر عهده دارد. این مرجع با انجام مراحل قانونی و عملیاتی مرتبط وظایفی چون موارد زیر را به عهده دارد:
- بررسی و ثبت کالاهای متروکه
- نگهداری و حفاظت از کالاها
- ارزیابی و تعیین ارزش کالا
- برنامهریزی برای فروش یا مزایده کالاها
- تسویهحساب با صاحب کالا
- گزارشدهی به مراجع قانونی
آنچه در این مطلب خواندید…
با کمال اشتیاق باید بگوییم که همانطور که در این مقاله متوجه شدید، کالاهای متروکه یکی از چالشهای پیچیده در زمینه حمل و نقل بینالمللی هستند! اما نگران نباشید! شرکت ققنوس ترخیص با سالها تجربه و تخصص خود، بهترین راهکارها را برای جلوگیری از این مشکلات ارائه میدهد. ما با تلاش بیوقفه و سرعت عمل مثالزدنی، به شما کمک میکنیم تا کالاهایتان هرگز به مرحله متروکه شدن نرسند.
در واقع، تیم حرفهای ما آماده است تا در کمترین زمان ممکن فرایند ترخیص را انجام دهد و آرامش خاطر شما را تضمین کند. پس برای هر گونه مشاوره و انجام فرایندهای گمرکی با ما در تماس باشید و اجازه دهید خدمات ویژه ما از شما حمایت کند!
سوالات متداول
اگر کالا به عنوان کالای متروکه شناخته شود، چه اتفاقی برای آن میافتد؟
کالای متروکه معمولاً توسط سازمانهای مربوطه به مزایده گذاشته میشود و به بالاترین پیشنهاد فروخته میشود. در برخی موارد نیز ممکن است این کالاها به انبارهای خردهفروشی منتقل شده و به صورت مستقیم به مصرفکنندگان عرضه شوند.
اگر کالا به اشتباه به عنوان کالای متروکه شناخته شده باشد، چه کار باید کرد؟
بله، با رعایت نکاتی مانند آگاهی از قوانین گمرکی، آمادهسازی مدارک لازم، ثبت دقیق اسناد و پرداخت به موقع هزینهها میتوان از متروکه شدن کالا جلوگیری کرد. همچنین، استفاده از خدمات شرکتهای ترخیص کالا که در این زمینه تخصص دارند نیز میتواند بسیار مفید باشد.
اگر کالا به اشتباه به عنوان کالای متروکه شناخته شده باشد، چه کار باید کرد؟
در صورتی که معتقدید کالای شما به اشتباه متروکه شده است، باید با ارائه مدارک و مستندات لازم به اداره گمرک مراجعه کرده و درخواست تجدید نظر کنید.
هزینههای نگهداری کالای متروکه در گمرک به عهده چه کسی است؟
هزینههای نگهداری کالای متروکه معمولاً بر عهده صاحب کالا است. با این حال، در برخی موارد ممکن است قوانین و مقررات خاصی در این زمینه وجود داشته باشد که هزینههای نگهداری را بر عهده سازمانهای دیگر بگذارد.