کارشناس مجازی گمرک کیست و چه نقشی دارد؟

سازمان گمرک ایران یکی از سازمان های فعال در صنعت اقتصاد کشور است که وظایف مختلفی را در اقتصاد کشور بر عهده دارد. از جمله کارهایی که گمرک انجام می دهد در راستای ترخیص کالا می باشد که از جمله فرایندهای پیچیده و دشوار گمرک به حساب می آید و تشریفات گمرکی خاصی را به همراه دارد؛ از این رو لازم است تاجران با تمامی مراحل و شخصیت های تاثیر گذار در روند ترخیص کالا آشنا شوند. یکی شخصیت هایی که امروزه تاجران در راستای فرایند ترخیص کالا با آن برخورد خواهند داشت، کارشناس مجازی گمرک است که ققنوس ترخیص با تهیه این مقاله اقدام به آشنایی تاجران تازه کار با این شخصیت نموده است. همچنین در این مقاله در رابطه با آشنایی با مراحل ترخیص کالا از گمرک به روند تعیین مسیر گمرکی اشاره شده است و توضیحات کاملی در رابطه با این روند ارائه خواهد شد.

کارشناس مجازی گمرک چه کسی است؟

اداره گمرک از لحظه تاسیس تاکنون در راستای پیشرفت، خدمات دهی بدون عیب و نقص و جلوگیری از تخلفات در راستای تجارت بین المللی در رحال تغییر و تکامل می باشد؛ از این رو تغییرات چشمگیری در روند اداره کردن این نهاد ایجاد شده است که از جمله این تغییرات می توان به بخش کارشناس مجازی گمرک اشاره کرد.

در گذشته به دلیل این که تمامی مراحل ترخیص کالا و تشریفات گمرکی به صورت حضوری انجام می شد، در هنگام مواجه صاحب کالا با کارشناس مربوطه امکان رد و بدل کردن رشوه بین کارشناس و صاحب کالا و انجام تخلف وجود داشت؛ اما از زمانی که سامانه EPL گمرکی راه اندازی شد بخشی تحت عنوان کارشناس مجازی گمرک نیز فعال شد که پس از تعیین مسیر گمرکی کالا با توجه به مسیر تعیین شده یک کارشناس برای بازرسی کالاها انتخاب می شود.

از آنجایی که شناخت کارشناس برای صاحب کالا و ترخیص کار ممکن نیست اما عکس این قضیه امکان پذیر است، امکان هر گونه تخلف و تبانی میان تاجر صاحب کالا با استفاده از روش کارشناس مجازی گمرک از بین خواهد رفت. همچنین از آنجایی که استفاده کردن از بخش کارشناس مجازی گمرک فرایند ترخیص کالا از گمرک را کوتاه می کند، کالاهای وارداتی و یا صادراتی که باید از گمرک عبور کنند با سرعت بیشتری ترخیص می شوند.

وظایف کارشناس مجازی گمرک چیست؟

فردی که با عنوان کارشناس مجازی گمرک در این اداره مشغول به کار می شود وظیفه ای که به عهده دارد مربوط به بازرسی کردن از کالاهایی است که در مسیر قرمز گمرکی قرار می گیرد. در انجام تشریفات گمرکی روند کار کارشناس مجازی گمرگ به این صورت است که ابتدا اداره کل گمرک که با استفاده از سامانه جامع امور گمرکی به یک سیستم یک پارچه تبدیل شده است، یکی از کارشناسان خود را در یکی از گمرک های کشور انتخاب کرده و اطلاعات مربوط به محموله را برای او ارسال می کند.

سپس کارشناس مجازی گمرک درخواستی را مبنی بر بازدید از محموله مورد نظر به اداره کل گمرک ارسال می کند و بر اساس این بازدید فردی به عنوان ارزیاب از محموله به صورت فیزیکی بازدید کرده و گزارش مشاهدات خود را برای کارشناس مجازی گمرک ارسال می کند. در صورتی که کارشناس متوجه مغایرتی در اطلاعات دریافت شده و گزارش ارزیاب شود باید این مغایرت اطلاعات و محموله را به کارتابل مدیریت و یا به معاون محل اظهار گزارش دهد.

توجه به این نکته ضروری است که وظایف کارشناس مجازی گمرک و انجام فرایند ذکر شده در بالا برای کالاهایی صورت می گیرد که در هنگام تعیین مسیر گمرکی در مسیر قرمز قرار می گیرند اما 70 درصد از کالاهایی که امروزه از طریق سیستم EPL اظهار می شوند، در مسیر سبز گمرکی قرار می گیرند و در انجام تشریفات گمرکی نیازی به بازرسی توسط کارشناس مجازی گمرک نیست.

نحوه پیدا کردن کارشناس گمرک

ایجاد بخش کارشناس مجازی گمرک با این هدف انجام شده است که از برخورد مستقیم صاحب کالا با کارشناس و بازرس محموله مربوطه جلوگیری شود؛ در نتیجه امکان پیدا کردن کارشناس گمرک توسط صاحبان کالا وجود ندارد. گمرک جمهوری اسلامی ایران از طریق سامانه EPL پس از انجام  تشریفات گمرکی همچون ارسال کوتاژ برای صاحبان کالا، ثبت سفارش و ارسال اطلاعات اظهارنامه گمرکی محموله وارداتی را در جریان تعیین مسیر گمرکی قرار می دهد.

در صورتی که کالاها پس از تعیین مسیر گمرکی در مسیر قرمز قرار گرفتند، سامانه گمرکی EPL به صورت اتوماتیک یکی از کارشناسان خود را در یکی از گمرک های کشور به عنوان کارشناس مجازی گمرک برای بازرسی محموله وارداتی و انجام مراحل تشریفات گمرکی انتخاب کرده و اطلاعات لازم و محموله را به وی ارجاع می دهد. امروزه در بیش از 72 گمرک در سطح کشور از شیوه کارشناسی مجازی گمرک برای بازرسی کالاهای وارداتی استفاده می کنند.

دو نمونه از مزیت استفاده از کارشناس

استفاده از فردی به عنوان کارشناس مجازی گمرکی مزایای زیادی را هم برای دولت و اداره کل گمرک و هم برای تاجران و صاحبان کالا به همراه دارد که از جمله این مزیت ها می توان به مواردی چون سرعت یافتن جریان ترخیص کالا اشاره کرد، زیرا بر اساس آمار های به دست آمده در هنگام تعیین مسیر گمرکی با استفاده از سامانه EPL تقریبا 70 درصد کالاهای وارداتی و صادراتی در مسیر سبز گمرکی قرار می گیرند.

به این ترتیب حجم کالاهای در مسیر قرمز قرار گرفته کم شده و از ایجاد ترافیک در مسیر ترخیص کالا از گمرک جلوگیری می شود. از جمله دیگر مزیت های استفاده از کارشناس مجازی می توان به جلوگیری از فساد و تبانی میان صاحب کالا و کارشناس مربوطه برای بازرسی محموله و دادن رشوه جلوگیری کرد که این مورد در راستای جلوگیری از قاچاق، ورود کالاهای ممنوعه که دارای محتواهای غیر اخلاقی، بیماری زا و.. بسیار حائز اهمیت می باشد.

معایب کارشناس مجازی گمرک

شاید تا کنون به عنوان یک تاجر با این مسئله روبه رو شده باشید که بعضی از گمرک ها در سراسر کشور به صورت تخصصی و ویژه به ترخیص بعضی از کالاها می پردازند؛ در نتیجه افرادی که در این گمرک ها به عنوان کارشناس مشغول به کار هستند برای انجام بازرسی و دیگر وظایف خود نیاز به تخصص دارند؛ از این رو اگر برای بازرسی یک محموله در این نوع گمرک های تخصصی یک کارشناس مجازی که تخصصی در راستای محموله های آن گمرک ندارد انتخاب شود، ممکن است بازرسی محموله آن گونه که لازم است صورت نگیرد.

از این مورد می توان به عنوان یکی از معایب شیوه کارشناس مجازی گمرک یاد کرد، البته با تلاش ها و تغییراتی که به تازگی در سیستم اداره گمرک ها ایجاد شده است سعی شده تا این مشکل بر طرف شود.

یکی دیگر از معایبی که استفاده از شیوه کارشناس مجازی گمرک به همراه دارد این است که تا کنون تنها 72 گمرک در سطح کشور به استفاده از این شیوه مجهز شده اند و هنوز گمرک هایی از این شیوه بی بهره هستند که با مجهز شدن تمامی گمرک ها به این سیستم این مشکل نیز بر طرف خواهد شد و یک پارچه سازی گمرک های سراسر کشور به صورت کامل انجام خواهد شد.

دلیل راه اندازی سامانه و کارشناس مجازی

دلایل زیادی برای راه اندازی سامانه کارشناس مجازی گمرک وجود دارد که به خاطر وجود این دلایل سازمان کل گمرک اقدام به تاسیس و راه اندازی این سامانه نموده است. از جمله دلایلی که باعث شده سامانه کارشناس مجازی گمرک راه اندازی شود این است که با راه اندازی این سامانه تا حدودی از سختی های فرایند ترخیص کالا کاسته شود، با وجود این سامانه و همچنین دیگر خدمات سامانه جامع امور گمرکی دیگر نیازی نیست که تاجران و صاحبان کالا برای انجام هر کدام از مراحل ترخیص کالا مدت زمان زیادی را در صف های طولانی و همچنین رفت و آمدهای مداوم به سازمان های گوناگون صرف کنند.

اکنون افراد بسیاری از مراحل مربوط به فرایند ترخیص کالا را به صورت غیر حضوری و در اسرع وقت انجام می دهند که این امر باعث می شود کالاهای وارد شده به گمرک به سرعت در روند تعیین مسیر گمرکی قرار گرفته و با تعیین مسیرشان مشخص شود به کارشناس مجازی گمرک نیاز دارند یا خیر.

همچنین از آن جایی که گمرک از طرف دولت مسئول اجرای سیاست های اقتصادی می باشد و وظیفه نظارت بر روند واردات کالا و صادرات، جلوگیری از قاچاق، تعیین تراز تجاری کشور، نظارت بر اجرای قوانین مربوط به واردات و صادرات را بر عهده دارد با ایجاد بخش مربوط به کارشناس مجازی گمرک از رشوه گرفتن کارمندان و کارشناسان گمرک جلوگیری می کند.

مسیرهای گمرکی چیست؟

یکی از مراحلی که کالاها باید در فرایند ترخیص کالا پشت سر بگذارند مربوط به تعیین مسیرهای گمرکی می باشد. تعیین مسیر گمرکی فرایندی است که مشخص می کند کالاهای وارد شده به گمرک باید چگونه بازرسی و بررسی شوند تا تاییدیه های لازم را جهت ترخیص کالا از گمرک دریافت نموده و در عین حال در سریع ترین زمان ممکن از گمرک ترخیص شوند.

به طور کلی در جریان تشریفات گمرکی و اطلاعاتی که توسط صاحب محموله درباره محتویات محموله وارد سامانه جامع تجارت می شود، مشخص می گردد که محموله وارد شده به گمرک جهت ترخیص کالا باید از چه مسیری عبور نماید. به طور کلی در گمرک سه مسیر برای مشخص شدن نوع بازرسی کالا وجود دارد که به مسیر سبز، مسیر زرد و مسیر قرمز معروف هستند.

مسیر سبز گمرکی مسیری است که کالاهایی که در آن قرار می گیرند، نیاز به بازرسی ندارند و بدون بازرسی تایید شده و از گمرک ترخیص می شوند. در ادامه، مسیر دوم مسیر زرد می باشد. کالاهایی که در این مسیر قرار می گیرند تنها با انجام بازرسی های مربوط به اطلاعاتشان از گمرک ترخیص می شوند.

مسیر سوم مسیر قرمز می باشد، کالاهایی که برای بازرسی در مسیر قرمز قرار می گیرند باید توسط کارشناس مجازی گمرک و فرد ارزیاب بازرسی فیزیکی شوند و اطلاعات ارائه شده از محموله توسط صاحب کالا با اطلاعات گزارش شده توسط ارزیاب تطبیق داده شود و در صورت برابر بودن اطلاعات با یکدیگر کالاها از گمرک ترخیص شوند.

نکاتی که در هنگام کار با کارشناس باید بدانید

فرایند ترخیص کالا به دلیل این که از مراحل مختلفی تشکیل شده است به فرایندی سخت و پیچیده معروف است و در صورت انجام هر گونه خطا و اشتباه در هر کدام از مراحل این فرایند ممکن است مشکلات مختلفی در روند ترخیص کالا از گمرک ایجاد شود. برای این که تارجان و صاحبان کالا بتوانند از بروز هر گونه مشکلی در این زمینه جلوگیری کنند باید به در تمامی مراحل ثبت اطلاعات، اطلاعات مربوط به خود و محتویات محموله مورد نظر را به دقت و به درستی در سامانه جامع امور گمرکی وارد نمایند تا در صورتی که کالاهای آن ها در مسیر قرمز قرار گرفت در هنگام بازرسی کارشناس مجازی گمرک مشکلی ایجاد نشود.

افراد باید از انجام هر گونه تقلب در هنگام ثبت اطلاعات خودداری نمایند. تاجران می توانند انجام فرایند ترخیص کالا را به ترخیص کاران گروه تجاری ققنوس که افرادی مجرب در این زمینه هستند واگذار نمایند و از رعایت تمامی نکاتی که در هنگام کار با کارشناس مجازی گمرک باید رعایت شود اطمینان حاصل کنند.

ترخیص کار گمرک کیست؟

در حرفه تجارت بین المللی یکی از مسئولیت های که قطعا هر تاجری نام آن را شنیده است مسئولیت ترخیص کاری و یا حق العمل کاری می باشد. با توجه به این مسئله که این مسئولیت بسیار مهم است در این قسمت به توضیح و معرفی آن خواهیم پرداخت. یکی از مراحل واردات کالا به کشور مرحله ترخیص کالا از گمرک می باشد که با توجه به مدارک گوناگونی که باید تهیه شود مرحله ای بسیار پیچیده و حساس می باشد و برای طی کردن این مرحله در کوتاه ترین زمان ممکن و کم ترین هزینه نیاز به تجربه و دانش کافی می باشد.

با توجه به توضیحات بالا افرادی که در قالب شخصیت حقیقی و یا حقوقی به عنوان نماینده ی صاحب کالا، انجام مراحل ترخیص کالا از گمرک را بر عهده می گیرند و این کار با استفاده از دانش، تجربه و مهارت در کوتاه ترین زمان ممکن و کم ترین هزینه انجام می دهند ترخیص کار گمرک و یا حق العمل کار گمرک هستند. ترخیص کار گمرک باید برای دریافت این مسئولیت در گمرک در آزمون ترخیص کاری گمرک شرکت نماید. ترخیص کار گمرک باید از تمامی قوانین گمرک اطلاع داشته باشد تا بتواند در روند ترخیص هر محموله تجاری با توجه به نوع محموله مدارک مورد نیاز را تهیه نمایند.

مرحله احراز هویت در گمرک

سامانه جامع امور گمرکی سامانه ای است که برای انجام تمامی امور گمرکی که باید توسط صاحبان کالا انجام شود راه اندازی شده است. هدف از راه اندازی این سیستم انجام امور گمرکی در کوتاه ترین زمان ممکن و بدون نیاز به معطلی در صف ادارات مربوطه برای تهیه مدارک مورد نیاز می باشد، بر همین اساس افرادی که قصد استفاده از این سایت را دارند باید ابتدا مرحله احراز هویت در این سامانه را پشت سر بگذارند تا در این سامانه عضو شوند و از امکانات آن استفاده نمایند.

مرحله احراز هویت به این صورت است که فرد متقاضی عضویت در سامانه جامع امور گمرکی باید ابتدا مدارکی چون کارت ملی فرد حقیقی و حقوقی ( مدیر عامل شرکت )، کارت بازرگانی، شناسنامه فرد حقیقی و یا حقوقی ( مدیر عامل شرکت )، وکالت نامه محضری و قانونی و … را به یکی از شعب گمرک ارائه نموده و در ازای احراز هویت در سامانه جامع امور گمرکی، نام کاربری و رمز عبور ورود به این سامانه را دریافت نمایند.

پس از انجام احراز هویت و دریافت رمز و نام کاربری می توان از خدمات این سامانه استفاده نمود. مرحله احراز هویت یکی از مراحل مهم در روند ترخیص کالا است که در آن کارشناسان گمرک مدارک ارسالی از سمت صاحب کالا را بررسی کرده و پس از تایید آن ها شماره کوتاژ را صادر می کند. کد کوتاژ که در اصل برای اظهار نامه های صادراتی و وارداتی صادر می شود به معنای تایید شدن اظهار نامه است و پس از آن اظهار نامه لاک و مهر می شود.

ارزیاب گمرک کیست؟

زمانی که محموله های تجاری وارد گمرک می شوند پس از این که تمام مدارک مورد نیاز توسط صاحب کالا به این نهاد ارائه شد، شخصی تحت عنوان ارزیاب گمرک باید محموله تجاری وارداتی را بازرسی نماید. این بازرسی به این صورت است که محموله تجاری بر اساس یکی از سه مسیر گمرکی با مدارک ارائه شده به توسط صاحب کالا بازرسی می شود تا در صورت وجود هر گونه مغایرت بین محموله تجاری و مدارک ارائه شده، که یک تخلف محسوب می شود، گزارش به مسئولین گمرک در این رابطه ارائه شود.

فردی که به عنوان ارزیاب گمرک مشغول به کار می شود باید از تمامی قوانین گمرک در رابطه با انواع کالاهای وارداتی اطلاع داشته باشد.

ارزیاب گمرک باید بر اساس نوع مسیر گمرکی ( سبز، زرد و قرمز ) بازرسی خود را انجام دهد. این شخص باید به طور دقیق بسته بندی کالا بار باز نموده و کالا را با مشخصات درج شده در اظهار نامه( وزن، ابعاد، نوع کالا و..) مطابقت دهد. این شخص باید در صورت نیاز و بر اساس دستور العمل های لازم از کالا نموده برداری کرده و آزمایش های لازم را انجام دهد و نتیجه را ضمیمه پرونده نماید. ارزیاب گمرک باید از نرخ تعرفه کالا اطلاع داشته باشد تا بتواند میزان تعرفه کالا و هزینه های گمرکی را محاسبه نموده و صحت اطلاعات درج شده در اظهار نامه در این مورد مطمئن شود.

جمع بندی

تلاش ققنوس ترخیص در این مقاله آشنایی تاجران کم تجربه و افرادی است که به تازگی قصد ورود به این حرفه را دارند با یکی از خدمات سامانه جامع امور گمرکی تحت عنوان کارشناس مجازی گمرک و وظایف آن می باشد؛ از این رو در راستای آشنایی کامل با این مسئله به توضیح در رابطه با مسائل مرتبط با آن پرداخته اند.

در صورتی که در راستای شناخت کارشناس مجازی گمرک، تعیین مسیر گمرکی و تشریفات گمرکی لازم جهت ترخیص کالا از گمرک نیاز به اطلاعات بیشتری دارید، می توانید به کارشناسان مجرب ما در گروه ققنوس ترخیص جهت ترخیص کالا از گمرک بازرگان ، گمرک فرودگاه امام، تعیین تعرفه و ارزش کالا و.. مراجعه کنید.