واردات و صادرات کالا همواره یکی از مهمترین منابع اقتصادی و درآمدی کشورها بوده است و از این طریق می‌توان درآمد ارزی بسیاری دریافت کرد. به دلیل نقش و اهمیت پررنگی که واردات و صادرات کالا در توسعه اقتصادری هر کشور دارد، قوانین و مقررات گمرکی خاصی وضع شده‌اند که همه اشخاص و شرکت‌های بازرگانی موظف به پیروی از آنها هستند. دو اصطلاح دموراژ و دیسپچ از رایج‌ترین اصطلاحاتی هستند که در زمینه تجارت بین المللی مورد استفاده قرار می‌گیرند و آشنایی با چگونگی محاسبه هزینه و تعریف دموراژ در کاهش بسیاری از خسارت‌ها نقش بسزایی خواهد داشت؛ به همین منظور اگر قصد فعالیت در این حوزه و ترخیص کالا از گمرک را دارید، مقاله زیر را دنبال کنید.
هزینه دموراژ چیست؟
تجار و بازرگانانی که در زمینه واردات و صادرات کالا فعالیت می‌کنند باید برای حمل و انتقال محموله خود از مبدا به مقصد از کانتینرهایی که توسط شرکت‌های حمل و نقل ارائه می‌شوند، استفاده کنند. شرکت های حمل و نقل بین المللی با تعیین زمان مشخصی کانتیرهای خود را اجاره می‌دهند و اگر در زمان تعیین شده کانتینر به شرکت عودت داده نشود، باید جریمه‌ای تحت عنوان دموراژ به شرکت حمل و نقل پرداخت شود. برخلاف تعریف دموراژ، اگر کانتینر زودتر از زمان مقرر به شرکت تحویل شود، دیسپچ اتفاق میافتد.
هزینه دموراژ درواقع هزینه اضافه‌ای است که وارد کننده در ازای تاخیر در دریافت کالای خود و تحویل کانتینر به دلایلی همچون عدم انجام به موقع مراحل ترخیص کالا باید پرداخت کند و واژه Demurrage در لاتین هم به معنای خسارت دیرکرد است. محاسبه هزینه دموراژ بسیار متغیر و در ترمینال‌های مختلف متفاوت است؛ بنابراین شناخت و آگاهی از قوانین موجود در رابطه با دموراژ و ضوابطی که در مسیر حمل و نقل به کار برده می‌شوند بسیار حائز اهمیت است.
معرفی انواع دموراژ
انواع مختلف دموراژ در زمینه تجارت با کشتی وجود دارند که بهتر است پس از آشنایی با تعریف آن، از آنها نیز شناخت کافی پیدا کنید. حق دموراژ در کشور ما به دو شکل ریالی و دلاری پرداخت می‌شود؛ اما انواع دیگری از دموراژ وجود دارند که در حوزه حمل و نقل کانتیری کاربرد دارند و عبارتند از:
- دموراژ کانتیر: دموراژ در اغلب مواقع در رابطه با کانتینرهای حمل بار به کار برده می‌شود؛ به این صورت که با اجاره کانتینر از شرکت حمل و نقل بین المللی، باید کانتینرها را بعد از مدت زمان مقرری تحویل دهند. اگر صاحب کالا به موقع اقدام به بازگشت کانتینرها نکند، مشمول جریمه و پرداخت هزینه دموراژ خواهد شد.
- تعریف دموراژ کشتی: اگر تخلیه کشتی در بنادر به دلایل مختلفی با تاخیر مواجه شود، صاحب کالا مشمول این جریمه می‌شود.
- دموراژ گمرکی: اگر صاحب کالا به موقع نسبت به ترخیص کالا از گمرک اقدام نکند، موظف است هزینه دموراژ را بابت معطلی کالا در گمرک پرداخت کند.
فری تایم چیست؟
در تخلیه بار و تحویل کانتینر ممکن است با اصطلاح فری تایم مواجه شوید. هنگام عقد قرارداد با شرکت حمل و نقل کالا، زمانی را تحت عنوان فری تایم مشخص می‌کنید که این زمان درواقع همان مدت زمانی است که صاحب کالا می‌تواند کانتینر را بدون پرداخت هزینه اضافه در اختیار داشته باشد. فری تایم مبدا و فری تایم مقصد دو نوع از انواع فری تایم هستند که کاربرد خاص خود را دارند.
به مدت زمانی که کانتینر خالی به شما تحویل داده می‌شود تا زمانی که کانتینر پر برگشت داده می‌شود، فری تایم میدا و مدت زمانی که کانتینر پر را تحویل می‌گیرید تا تحویل آن به محوطه کانتینرهای پر، فری تایم مقصد گفته می‌شود. آشنایی با این اصطلاحات برای افرادی که با حمل و جابجایی کالا در ارتباط هستند، ضروری و لازم است.
محاسبه هزینه دموراژ چگونه صورت می‌گیرد؟
همانطور که اشاره کردیم در تعریف دموراژ که به نوعی جریمه تاخیر در تحویل کالا محسوب می‌شود، شیوه محاسبه هزینه دموراژ متفاوت است. محاسبه هزینه های دموراژ به عوامل مختلفی همچون ابعاد و نوع کانتینر بستگی دارد و به صورت روزانه محاسبه می‌گردند. به عنوان مثال هزینه دموراژ کانتینر یخچال دار از یک کانتینر معمولی بیشتر است و شرکت‌های حمل و نقل نیز تعرفه‌های مختلفی تعیین می‌کنند. علاوه بر این لازم است بدانید بلافاصله پس از اتمام مدت زمان فری تایم، محاسبه هزینه دموراژ آغاز خواهد شد.
دلیل بروز دموراژ کانتینر چیست؟
پس از آشنایی با تعریف و هزینه دموراژ ، لازم است با دلیل ایجاد این جریمه هم آشنا شوید و عواملی که سبب افزایش هزینه‌ها می‌شوند را بشناسید. موارد زیر برخی از عواملی هستند که در بروز دموراژ کاتتینری موثرند:
- اگر تحویل گیرنده کالا از تاریخ ورود بار به گمرک و حمل آن اطلاعی نداشته باشد، نمی‌تواند نسبت به انجام فرایند ترخیص کالا اقدام کند و کالا را به موقع تحویل بگیرد.
- در صورتی که گیرنده، اسناد و مدارک مورد نیاز ترخیص کالا را به موقع دریافت نکرده باشد، سبب بروز این مشکل خواهد شد.
- اگر گیرنده سرمایه کافی برای تخلیه به موقع کانتینر را نداشته باشد، مشمول پرداخت هزینه دموراژ خواهد شد.
- درصورت عدم تطابق محموله دریافت شده با سفارش فروش کالا
- وجود اختلاف میان حمل کننده و دریافت کننده بار
- توقف کانتینر برای بازرسی و طولانی شدن فرایند
تمام این موارد از جمله دلایلی هستند که در افزایش هرینه‌ها و ایجاد جریمه ای تحت عنوان دموراژ موثر هستند.
روش‌های کاهش هزینه دموراژ
برای جلوگیری از بروز هزینه دموراژ میتوانید با برخی نکات ساده از افزایش هزینه‌ها جلوگیری کنید. اگر احتمال می‌دهید فرایند ترخیص کالا از گمرک مدت زمان زیادی طول بکشد، حتما کانتینرهایی با فری تایم طولانی‌تر اجاره کنید. پیشنهاد می‌کنیم بارنامه خود را به طور کامل و دقیق بررسی کنید تا قبل از حرکت کشتی از درج نشدن تعرفه خاصی اطمینان حاصل کنید. علاوه بر این بهترین زمان برای تهیه و جمع آوری مدارک ترخیص کالا و شروع فرایند، قبل از رسیدن محموله به گمرک است تا بتوانید سریع‌تر و راحت‌تر امور گمرکی را انجام و کانتینر را به موقع به شرکت حمل و نقل تحویل دهید. روش‌های زیر هم نکاتی موثر برای تسریع امور هستند :
- برای ترخیص کالای مورد نظر خود با باربری‌های مطمئن و کاربلد هماهنگ کنید تا در تخلیه با مشکلی مواجه نشوید.
- همیشه برنامه‌ای جایگزین برای هر مرحله از جابجایی و انتقال کالا داشته باشید.
- در رابطه با قوانین بندر و مراحل ترخیص کالا اطلاعاتی به روز و کامل داشته باشید و از کمک ترخیص کاران گمرکی بهره ببرید
- باتوجه به شرایط فروش و تحویل بار، بندرگاه و مسیر مناسبی را انتخاب کنید.
- از سلامت و صحت جزئیات کالا با موارد توافق شده قبل از باربری مطمئن شوید.
- بندهای بارنامه را با دقت بررسی کنید تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود.
دموراژ و حق توقف چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
دو نمونه از پرکاربردترین اصطلاحات در زمینه حمل و نقل بین المللی، دموراژ و حق توقف هستند که در بسیاری از مواقع با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. به طور کلی لازم است بدانید در تعریف دموراژ به هزینه‌ای اشاره می‌شود که بابت تاخیر در تحویل کالا پرداخت می‌شود؛ در صورتی که حق توقف مربوط به هزینه‌ای است که به دنبال تاخیر در تحویل کانتینر باید واریز شود. در کشور ما هر دو اصطلاح به یک معنی به کار برده می‌شوند و تفاوتی با یکدیگر ندارند.
کوتاژ دموراژ چیست؟
شماره کوتاژ به شماره‌ای گفته می‌شود که پس از ثبت اظهارنامه در سامانه EPL به هر کالایی به صورت منحصر به فرد اختصاص داده می‌شود. درواقع شماره کوتاژ این امکان را برای کارکنان و مسئولان گمرکی فراهم می‌کند تا راحت‌تر و دقیق‌تر محموله‌ها را شناسایی و جابجا کنند و هر کالا را با همین شماره در گمرک شناسایی خواهند کرد. در حوزه تعریف دموراژ نیز به شماره‌ای که تعیین کننده هزینه دموراژ برای یک کالای خاص است، کوتاژ دموراژ گفته می‌شود.
تفاوت دموراژ و دیسپچ
همانطور که اشاره کردیم دموراژ جریمه‌ای است که بابت تاخیر در تحویل کانتینر به شرکت حمل و نقل باید پرداخت شود؛ اما دیسپچ اصطلاح متضاد آن است و به حالتی گفته می‌شود که کانتینر زودتر از مدت زمان مقرر به شرکت یا صاحب اصلی آن عودت داده می‌شود. زمانی که دیسپچ رخ می‌دهد نه تنها صاحب کالا نیازی به پرداخت جریمه و هزینه ندارد، بلکه پاداشی هم از طرف شرکت کشتیرانی دریافت خواهد کرد.
چه زمانی هزینه دموراژ به کالا تعلق نمی‌گیرد؟
برخی عوامل در تاخیر تحویل کانتینر به شرکت یا صاحب مربوطه تاثیرگذارند که در چنین شرایطی هزینه دموراژ برای کالا تعیین نخواهد شد. به عنوان مثال اگر هنگام تخلیه بار شرایط جوی نامناسب باشد و منجر به توقف تخلیه بار شود، دموراژ حساب نمی‌شود. علاوه بر این در روزهای تعطیل هزینه دموراژ به کالا تعلق نمی‌گیرد؛ مگر اینکه از کانتینر در ساعت های مشخصی استفاده شود که فقط هزینه همان ساعت‌ها محاسبه خواهد شد.
دموراژ چگونه بر اعتبار مصرف کننده تاثیر می گذارد؟
همان طور که قبلا نیز به آن اشاره شده است دموراژ یک هزینه اضافی در روند تجارت است که تاجران و در واقع فردی که نسبت به کرایه کانتینر از شرکت کشتیرانی اقدام کرده است باید آن را در صورت تاخیر در برگرداندن کانتینرها دیرتر از موعد تعیین شده در قرار داد پرداخت نمایند، در این صورت وجود سابقه پرداخت هزینه دموراژ در پرونده تجاری افراد به هر دلیلی که باشد نشانه بد قولی تاجران نسبت به شرکت کشتیرانی و کرایه دهنده کانتینر می باشد. دلایل زیادی وجود دارد که افراد به خاطر آن ها نمی توانند کانتینرهای اجاره شده را در زمان مقرر به شرکت اجاره دهنده بازگردانند اما نتیجه کار تاثیر منفی بر پرونده تجاری افراد خواهد گذاشت.
کسانی که از کالاهایی با دموراژ سود می برند چه کسانی هستند؟
هر چقدر که تاجران کانتینرهای اجاره شده از شرکت کشتیرانی را دیرتر از موعد ذکر شده در قرار داد به این شرکت بازگردانند باید هزینه بیشتری را به عنوان دموراژ پرداخت نمایند، اما همان طور که پرداخت هزینه دموراژ و علی الخصوص طولانی شدن زمان بازگشت کانتینر برای تاجران ضرر محسوب می شود، بر عکس برای صاحبان این کانتینرها یعنی شرکت کشتیرانی اجاره دهنده کانتینر ها سود محسوب می شود زیرا می توانند هزینه بیشتری را از صاحبان کالا دریافت نمایند.
ترفندهای کاهش هزینه های ترخیص کالا
تاجران و صاحبان کالا باید در مرحله ترخیص کالا از گمرک هزینه های گوناگونی را پرداخت نمایند اما ترفندهای گوناگونی وجود دارد که افراد با استفاده از آن می توانند هزینه های ترخیص کالا را کاهش دهند. از جمله ترفندهای کاهش هزینه های ترخیص کالا می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- طبقه بندی کردن کد تعرفه کالا به صورت صحیح و اصولی: در صورتی که افراد بتوانند در روند ترخیص کالا کد تعرفه کالا را به صورت صحیح انتخاب نمایند میزان حقوق گمرکی که باید پرداخت نمایند به صورت دقیق مشخص شده و از ایجاد هر گونه مشکل و جریمه نسبت به گمرک جلوگیری می شود.
- انتخاب ترخیص کار با تجربه و مطمئن: یکی دیگر از راه های کاهش هزینه های ترخیص کالا از گمرک انتخاب کارگزار یا ترخیص کاران با تجربه است که افراد می توانند در این زمینه به ترخیص کاران ققنوس ترخیص اطمینان کرده و روند ترخیص محموله تجاری خود را به آن ها واگذار نمایند. ترخیص کاران گروه ایران ترخیص با استفاده از دانش، مهارت و تجربه خود می توانند محموله های تجاری وارد شده به گمرک را در کوتاه ترین زمان ممکن و با کم ترین هزینه ترخیص نمایند.
- کوتاه کردن زمان ترخیص کالا: از دیگر عوامل موثر در کاهش هزینه های ترخیص کالا از گمرک می توان به عامل زمان اشاره کرد. هر چقدر زمان ترخیص کالا از گمرک بیشتر شود هزینه هایی چون دموراژ افزایش پیدا می کند، اما واگذار کردن روند ترخیص کالا یه یک ترخیص کار مطمئن این زمان را کوتاه خواهد کرد.
- انتخاب کالاهای اساسی: واردات بعضی از کالاها همچون کالاهای اساسی که امکان تولید آن ها در داخل کشور وجود ندارد شامل حقوق گمرکی کمتری خواهد در نتیجه می تواند هزینه های ترخیص کالا را تا حدود چشمگیری کاهش دهد.
- انتخاب گمرک مناسب: از دیگر عواملی که باعث کاهش هزینه های ترخیص کالا از گمرک می شود می توان به انتخاب گمرک اشاره کرد. گمرک های بعضی از مناطق کشور همچون گمرک خرمشهر طرح های تخفیفی ویژه ای را در هنگام ترخیص کالا برای تاجران در نظر می گیرد، هدف از این کار ایجاد اشتغال در این مناطق می باشد.
کلام پایانی
قبل از شروع فعالیت تجاری و استفاده از روش‌های مختلف حمل و نقل، خوب است دانش و اطلاعات کافی درباره اصطلاحات رایج، هزینه‌ها و قوانین موجود داشته باشید تا هنگام عقد قرارداد دچار اشتباه یا خسارت نشوید. یکی از مهمترین راهکارها برای کاهش هزینه‌های اضافی آشنایی با تعریف و هزینه دموراژ است که در صورت تاخیر در تحویل کالا و کانتینر صورت می‌گیرد.
در رابطه با قوانین و محاسبه دموراژ اطلاعات کافی داشته باشید و با کمک یک شرکت ترخیص کالای مطمئن فرایند ترخیص کالا را به سرعت به پایان برسانید تا دچار جریمه و سایر مشکلات مالی و قانونی نشوید. پیشنهاد می‌کنیم برگه خدمات ققنوس ترخیص در زمینه امور گمرکی و بازرگانی را مشاهده کنید تا تجارتی موفق داشته باشید.
اصطلاح دیسپچ چیست؟
دیسپچ زمانی اتفاق میافتد که کانتینر زودتر از موعد به شرکت حمل و نقل تحویل داده شود؛ در این حالت ممکن است پاداشی هم از طرف شرکت برای صاحب کالا درنظر گرفته شود.
چه عواملی در کند شدن روند ترخیص کالا موثرند؟
عدم تهیه مدارک لازم، دریافت مجوزهای ضروری و آشنا نبودن با قوانین گمرکی از اصلی‌ترین عواملی هستند که منجر به کند شدن روند ترخیص کالا و بروز هزینه‌هایی همچون دموراژ می‌شوند.
هزینه دموراژ به چه عواملی بستگی دارد؟
نوع و ابعاد کانتینر، ظرفیت کانتینر و تعداد روزهایی که کانتینر با تاخیر تحویل داده شده است بر افزایش یا کاهش تعرفه دموراژ موثر هستند.
دموراژ توسط چه کسی پرداخت می‌شود؟
دموراژ خسارتی است که بابت تاخیر در عودت کانتینرها باید پرداخت شود؛ بنابراین درصورت تاخیر، صاحب بار موظف به پرداخت مبلغی به صاحب کشتی میباشد.
