دیسپچ در بازرگانی و ترخیص کالا یعنی چه؟

در هر حرفه و صنعت یک سری اصطلاحات رایج در بین افراد فعال در این حرفه وجود دارد که با استفاده از این اصطلاحات مفاهیم های طولانی را در قالب یک کلمه بیان می کنند و افراد با استفاده از این اصطلاحات کاربردی به کار خود سرعت بیشتری می بخشند. این مسئله در صنعت تجارت بین الملل نیز رواج دارد و اصطلاحات گوناگونی بین افراد این حرفه رایج است. از جمله اصطلاحات رایج در صنعت تجارت بین المللی می توان به دو اصطلاح دموراژ و دیسپچ اشاره کرد. گروه ققنوس ترخیص برای آشنایی تاجران تازه کار با اصطلاح دموراژ و اصطلاح دیسپچ در بازرگانی به تهیه این مقاله پر داخته است و افراد کم تجربه در زمینه تجارت بین الملل می توانند با مطالعه این مقاله با تعریف دیسپچ، تفاوت آن با دموراژ، هنگامی که دیسپچ اتفاق می افتد و .. اطلاعات کافی مورد نیاز خود را به دست آورند.

دیسپچ در بازرگانی یعنی چه؟

در رابطه با تعریف دیسپچ این گونه باید گفت که در روند انجام یک معامله تمامی قوانین و بندهایی که مد نظر هر دو طرف قرار داد است، باید در قرار داد ذکر شود. هنگامی که خریدار و یا فروشنده کالا برای جابه جایی کالاها از کشور مبداء به کشور مقصد قرار دادی را با شرکت حمل و نقل بین المللی منعقد می کنند باید تمامی نکات مهم از جمله زمان تحویل کالاها در کشور مقصد به فروشنده، پاداش تحویل کالا در موعد زودتر از قرار داد، خسارت تحویل کالاها در زمان دیرتر از قرار داد و.. را در قرارداد درج نمایند.

شرکت های حمل و نقل در هنگام تعیین زمان های ذکر شده در بالا باید عوامل مختلفی چون حوادث طبیعی و .. را در نظر گرفته و سپس زمان های ذکر شده را تعیین نمایند، اما گاهی هیچ مانعی در راه رسیدن کالا به مقصد وجود ندار. در این هنگام ممکن است کالاها زودتر از زمان تعیین شده در قرار داد به مقصد برسند، در این صورت بر اساس نکات درج شده در قرار داد تاجر پاداشی را که از قبل تعیین شده به شرکت حمل و نقل می پردازد که به آن دیسپچ در بازرگانی گفته می شود. نکته قابل توجه در تعریف دیسپچ این است که این اصطلاح برای حمل و نقل دریایی به کار می رود.

فرق بین دموراژ و دیسپچ در بازرگانی چیست؟

برای این که بتوان به تفاوت دموراژ و دیسپچ اشاره کرد باید ابتدا به تعریف اصطلاح دموراژ پرداخت. اصطلاح دموراژ همچون اصطلاح دیسپچ مختص حمل و نقل دریایی می باشد. در حمل و نقل دریایی یکی از ابزار آلاتی که مورد استفاده قرار می گیرد انواع مختلف کانتینرها هستند که با توجه به نوع کالایی که قرار است جابه جا شود مورد استفاده قرار می گیرند. هنگامی که قرار است کالاها در بندر کشور مبداء بارگیری شوند شرکت حمل و نقل و یا یکی از طرفین معامله اقدام به اجاره ی کانتینر می کنند و در قرار داد اجاره تاریخ دریافت کانتینر و تحویل آن درج می شود.

مبلغی نیز به عنوان جریمه برای دیرکرد در بازگرداندن کانتینرها تعیین می شود در صورتی که فرد اجاره کننده کانتینر، آن را دیرتر از تاریخ تحویل درج شده در قرارداد به شرکت اجاره دهنده تحویل دهد باید جریمه تعیین شده در قرار داد را به شرکت اجاره دهنده کانتینر بپردازد که به این هزینه دموراژ گفته می شود.

در ابتدای مقاله به تعریف دیسپچ اشاره شد، و در این قسمت نیز به تعریف دموراژ پرداختیم. اکنون می توان با توجه به تعریف دموراژ و دیسپچ در رابطه با تفاوت این دو اصطلاح با یکدیگر این گونه گفت که تفاوت دوموراژ با اصطلاح دیسپچ در بازرگانی در این است که دموراژ جریمه دیرکرد تحویل کانتینر و دیسپچ پاداش تخلیه زود هنگام کشتی در بندر کشور مقصد می باشد. به عبارتی دیگر دو اصطلاح دموراژ و دیسپچ نقطه مقابل یکدیگر در روند تجارت بین الملل می باشند و کاربردی مخالف یکدیگر دارند.

چه موقع دیسپچ اتفاق می افتد؟

اصطلاح دیسپچ در بازرگانی زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که، کشتی شرکت حمل و نقل زودتر از زمانی که در قرار داد منعقد شده بین یکی از طرفین معامله با شرکت حمل و نقل به بندر کشور مقصد برسد و محموله تجاری خود را در بندر کشور مقصد تخلیه کند در چنین مواقعی اصطلاح دیسپچ اتفاق می افتد و بر اساس بندهای ذکر شده در قرار داد شرکت حمل و نقل، صاحب کالا و یا فردی که طرف قرار داد شرکت حمل و نقل بوده است، موظف به پرداخت پاداش بر اساس مقدار تعیین شده در قرار داد به شرکت حمل و نقل می باشد.

اهمیت دیسپچ در بازرگانی

یکی از مسائلی که در امر تجارت به خصوص تجارت بین المللی با تمامی پیچیدگی ها و دشواری هایی که در پیش دارد از اهمیت بسیاری برخوردار است، مربوط به بحث زمان می باشد. در روند تجارت بین المللی مراحل مختلفی وجود دارد که هر کدام از آن ها زمانی را به خود اختصاص می دهد و در مجموع فرایند تجارت را علی الخصوص در مرحله ترخیص کالا از گمرک به فرایندی طولانی تبدیل می کند، این در صورتی است که کالاهای وارداتی هر چقدر زودتر ترخیص شوند و به تاجر و صاحب کالا تحویل داده شوند او سود بیشتری از واردات انجام شده به دست خواهد آورد؛

از این رو فرایند دیسپچ در بازرگانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا بر اساس تعریف دیسپچ محموله وارداتی زود تر از موعد تعیین شده مراحل ورود به گمرک و ترخیص از آن را آغاز می کند.

مدت نگهداری مجاز کالا در گمرک

بر اساس قوانین و مقررات گمرکی مدتی زمان مجازی که کالاها می توانند در گمرک بمانند از زمانی که اظهار نامه اجمالی صادر می شود تا 4 ماه بعد از آن می باشد و صاحب کالا تنها چهار ماه فرصت دارد تا در راستای انجام تشریفات گمرکی و تهیه مدارک ترخیص کالا از گمرک اقدام کند؛ در غیر این صورت کالاهای وارداتی متروکه خواهند شد اما در صورتی که صاحب کالا بتواند با ارائه دادن مدارک معتبر علت تاخیر خود در ترخیص کالا را موجه کند می توان تا چهار ماه دیگر با پرداختن کردن هزینه های انبار داری گمرک مهلت ترخیص کالاهای خود را تمدید نماید.

همچنین مدت زمان مجازی که می توان کالاهای تحویل داده شده را که اماده تحویل به صاحب کالا هستند را در انبار گمرک نگهداری کرد، تنها 3 ماه می باشد که این زمان نیز با ارائه دادن مدارک معتبر تا 2 ماه قابل تمدید می باشد.

گاهی اوقات بعضی از تاجران به قصد احتکار کردن کالا و گران فروشی کالا در شرایط بحرانی کشور دیرتر از زمان تعیین شده اقدام به ترخیص کالاهای خود از گمرک می نمایند؛ از این رو دولت و گمرک برای جلوگیری از این کار اقدام به تعیین مدت زمان مجاز برای نگهداری از کالا در گمرک نموده اند. مدت زمان مجازی که کالاها می توانند در گمرک بمانند علاوه بر زمان تعیین شده به اتفاق افتادن دیسپچ بازرگانی و نوع کالا نیز بستگی دارد، به طور مثال اگر کالاهای وارداتی فاسد شدنی باشند و زودتر از موعد وارد کشور شوند باید با سرعت بیشتری از گمرک ترخیص شوند.

مدت زمان ترخیص کالا در گمرک چقدر است؟

ترخیص کالا از گمرک یکی از مراحل پیچیده و دشوار در امر تجارت بین الملل می باشد و تعیین مدت زمانی که این فرایند طول می کشد برای تاجران بسیار مهم است؛ زیرا در سود و زیان آن ها تاثیر گذار است. این فرایند در گذشته به دلیل حضوری بودن تمامی مراحل بسیار طولانی بود اما امروزه با الکترونیکی شدن بسیاری از فرایندهای گمرک و راه اندازی سامانه جامع تجارت با سرعت بیشتری انجام خواهد شد. فرایند ترخیص کالا از گمرک از مراحل مختلفی تشکیل شده است که هر کدام از این مراحل مدت زمانی را به خود اختصاص می دهند و از طرف دیگر نوع کالا نیز در تعیین زمانی که فرایند ترخیص کالا طول می کشد تاثیر گذار است.

به طور مثال کالاهایی که تاجران وارد می کنند می تواند در مسیر سبز گمرکی قرار بگیرد و بدون بازرسی از گمرک ترخیص شود و یا بسته به نوع کالا می توان در مسیر قرمز گمرکی قرار بگیرد و نیازمند بازرسی ویژه و دقیق باشد؛ از این جهت بررسی دقیق زمانی که فرایند ترخیص کالا طول خواهد کشید ممکن نیست. تاجرانی در صورتی که می خواهند فرایند ترخیص کالای خود را با نهایت سرعت پشت سر بگذارند باید مدارک مورد نیاز کالاهای خود را جهت ترخیص پیش از ورود کالاها به کشور تهیه نمایند و همچنین از ترخیص کاران مجرب گروه ققنوس ترخیص در این زمینه کمک بگیرند.

هزینه انبارداری چیست؟

تا اینجا درباره هزینه دموراژ و دیسپچ در بازرگانی صحبت کردیم. خوب است بدانید، تاجران در راستای روند تجارت بین المللی و واردات کالا باید هزینه های گوناگونی را محاسبه کنند تا میزان سود خالصی را که قرار است از محموله وارداتی دریافت کنند را به دست آورند. یکی از هزینه هایی که تاجران موظف به پرداخت آن هستند مربوط به هزینه هایی انبارداری گمرک می باشد. محاسبه هزینه های انبارداری گمرک به عوامل مختلفی بستگی دارد و تاجران برای این که به طور دقیق هزینه های انبارداری گمرک را به دست آورند، باید تمامی عوامل موثر را در نظر بگیرند و بر اساس آن هزینه انبارداری گمرک را به دست آورند.

نرخ انبار داری در گمرک های سرتاسر کشور با توجه به موقعیت مکانی و تجهیزاتی که انبارهای گمرک در اختیار دارند متفاوت است. تاجران برای به دست آوردن هزینه انبارداری گمرکی باید نرخ انبارداری گمرک مورد نظر را در وزن محموله وارداتی خود و مدت زمان ماندن کالا در انبار را در یکدیگر ضرب کنند تا هزینه مورد نظر به دست آید؛ اما علاوه بر این مسئله باید معافیت های انبار داری گمرک که برای گمرک های زمینی شامل 15 روز و برای گمرک های هوایی شامل 2 روز می باشد را نیز محاسبه کنند.

علاوه بر این در صورتی که محموله وارداتی در انبار های سرپوشیده نگهداری شود عدد به دست آمده از فرمول بالا باید در عدد 0/75 ضرب شود و برای نگهداری محموله در انبار های سر باز باید در عدد 0/60 ضرب شود. عوامل دیگری نیز در همچون معافیت هایی که مربوط به موقعیت مکانی گمرک هست نیز باید محاسبه شود تا هزینه واقعی به دست آید.

انواع کانتینرهای پر کاربرد در حمل و نقل بین المللی

در هنگام حمل و نقل بین المللی محموله های تجاری از کشور مبداء به کشور مقصد، با توجه به نوع محمولع تجاری و ابعاد و وزن آن از انواع مختلف کانتینر که در دیسپچ در بازرگانی هم تاثیرگذارند، استفاده خواهد شد. بر همین اساس ققنوس ترخیص به معرفی انواع کانتینر های پر کاربرد در روند حمل و نقل بین المللی پرداخته است. از جمله کانتینر های مورد استفاده برای حمل و نقل بین المللی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

کانتینر معمولی یا جنرال کانتینر

کانتینر معمولی همان طور که از نام آن نیز مشخص است برای حمل و نقل بارهای معمولی مورد استفاده قرار می گیرد. این کانتینر دارا بدنه، کفی و سقف مستحکم و فلزی ساخته شده است و در برابر گرد و خاک و هر گونه آلودگی آب و هوایی مستحکم و مقاوم می باشد و آسیب رسیدن به کالای درون خود جلوگیری می کند. این کانتینر در چند سایز استاندارد با عرض 8 فوت طول 20 فوت و یا 40 فوت تولید می شوند.

کانتینر تاشو و یا تخت

کانتینر تاشو از جمله کانتینرهایی است که تنها دارای یک کفی و دو دیواره متحرک در ابتدا و انتهای کفی است. از این نوع کانتینر برای جابه جایی بارهای بسیار سنگین مانند ماشین آلات حجیم استفاده می کنند و در زمان هایی که فاقد بار است با جمع کردن دو دیواره متحرک آن، فضایی که اشغال می کند را کاهش می دهند.

کانتینر بدون سقف

کانتینر بدون سقف و یا رو باز نوع دیگری از کانتینر های مورد استفاده در حمل و نقل بین المللی کالا است. این کانتینر دارای کفی و دیواره های فلزی و مستحکم می باشد اما فاقد سقف می باشد و در صورت نیاز به سقف، از پارچه های برزنتی محکم برای مسقف کردن آن استفاده می شود. معمولا از این کانتینر برای جابه جایی کالاهایی که ارتفاع زیادی دارد استفاده می شود. این کانتینر ها بر روی یکی از دیواره های خود دارای درب می باشند اما به طور معمول برای قرار دادن کالا درون آن ها، کالا را با استفاده از جرثقیل و از سقف درون کانتینر قرار می دهند.

کانتینر دو در

کانتینر دو در همان طور که از نام آن نیز مشخص است دارای دو درب در جلو و عقب کانتینر می باشد و کفی، دیواره ها و بدنه آن فلزی و بسیار مستحکم هستند. از این نوع کانتینر با توجه به وجود دو درب آن، زمانی استفاده می شود که زمان بسیار کمی برای بارگیری و تخلیه کالا درون کانتینر وجود داشته باشد زیرا وجود این دو درب در دو طرف کانتینر روند تخلیه و بارگیری کالا را سرعت می بخشد. این نوع کانتینر در برابر گرد و خاک عایق می باشد.

کانتینر ارتفاع بلند

کانتینر ارتفاع بلند یکی دیگر از انواع کانتینرهای مورد استفاده در فرایند حمل و نقل بین المللی است. این نوع کانتینر از لحاظ شکل ظاهری همچون کانتینرهای جنرال است اما ارتفاع آن به طور معمول یک فوت از کانتینرهای جنرال بلند تر است. از این نوع کانتینرها برای جابه جایی کالاهای مرتفعی استفاده می شود که نمی توان آن ها را با کانتینرهای بدون سقف جابه جا نمود.

کانتینر پهلو باز

کانتینر پهلو باز یکی از انواع کانتینر دو درب است که یکی از درب های آن بر روی دیواره کوچک و یکی دیگر از درب ها بر روی دیواره بزرگ کانتینر قرار دارد. این نوع کانتینر از نظر ظاهری همچون کانتینرهای جنرال می باشد اما به علت وجود یک درب بر روی پهلوی کانتینر، برای جابه جایی کالاهای طویل که قرار دادن آن درون کانتینر با استفاده از درب معمولی ممکن نیست، استفاده می شود.

کانتینر یخچال دار

کانتینر یخچال دار یکی از انواع کانتینر معمولی می باشد که مجهز به یخچال می باشد. این نوع از کانتینر با توجه به این که مجهز به سیستم سرمایشی می باشد، برای جابه جایی مواد غذایی همچون گوشت و یا دارو که شرایط قرار گرفتن در دمای عادی را بیشتر از چند ساعت ندارد مورد استفاده قرار می گیرد.

کانتینر عایق

کانتینر عایق یکی دیگر از انواع کانتینر های مورد استفاده در حمل و نقل بین المللی است. این نوع کانتینر علاوه بر داشتن بدن فلزی از درون دارای دیوار، کفی و سقف عایق است که از ورود و خروج دمای سرد و گرم جلوگیری می کند و کالاهای حساس دمایی با هر دمایی که درون این کانتینرها قرار گیرند دچار تغییر دمایی نمی شوند. به این نوع کانتینرها، کانتینر ترمال نیز گفته می شود.

کانتینر مخزن دار

کانتینر مخزن دار، نوعی تانکر برای حمل و نقل انواع مایعات است. این نوع کانتینر از نوع فلز می باشد و به طور معمول یک دریچه برای ورود مایعات بر روی این کانتینر طراحی شده است. جنس این نوع کانتینر باید با توجه به مایعی باشد که قرار است با استفاده از آن جابه جا شود.

چه زمانی دموراژ رخ می دهد؟

به طور معمول برای جابه جایی بین المللی محموله های تجاری با روش های دریایی، زمینی و گاهی اوقات روش هوایی از کانتینر استفاده می شود. برای انجام این جابه جایی یکی از طرفین معامله باید برای کرایه کانتینر به یکی شرکت های اجاره دهنده کانتینر مراجعه کرده و تعداد کانتینر مورد نظر را به اسم صاحب کالا اجاره کند.

این قرارداد دارای اعتبار محدودی می باشد و صاحب کالا فقط تا تاریخ درج شده در قرار داد زمان دارد تا کانتینرهای حمل کننده محموله تجاری را تخلیه نموده و به کشور مبداء و شرکت اجاره دهنده عودت دهد؛ اما در صورتی که صاحب کالا دیرتر از زمان تعیین شده در قرار داد کانتینرها را به شرکت اجاره دهنده عودت دهد، برخلاف تعریف دیسپچ در بازرگانی، باید هزینه ای را تحت عنوان دموراژ به این شرکت پرداخت نماید. این هزینه در اصل جریمه دیرکرد در عودت کانتینرهای اجاره شده می باشد.

مفهوم شماره کوتاژ

یکی از مراحل بسیار مهم در روند ترخیص کالا از گمرک انجام فرایند ثبت سفارش کالا در سامانه جامع امور گمرکی می باشد. در این مرحله صاحب کالا باید تمامی اطلاعات محموله تجاری وارداتی را در این سامانه در قسمت مربوط به تهیه اظهار نامه گمرکی وارد نماید. پس از انجام این مرحله اطلاعات وارد شده در سامانه توسط کارشناسان مربوطه بررسی خواهد شد و در صورت صحیح بودن اطلاعات یک شماره پرونده صادر شده و در اختیار صاحب کالا و یا نماینده قانونی او قرار می گیرد تا از طریق آن امکان پیگیری اظهار نامه ثبت شده را داشته باشد. به این شماره پرونده که یک کد هشت رقمی می باشد شماره کوتاژ گفته می شود.

جمع بندی

گروه ققنوس ترخیص در راستای آشنایی تاجران تازه کار با چند مورد از اصطلاحات رایج در زمینه تجارت بین المللی و یک سری از قوانین و مقررات مربوط به گمرک اقدام به تهیه این مقاله کرده است و به توضیح در رابطه با مسائلی چون مدت زمان مجاز ماندن کالا در گمرک، مدت زمانی که طول می کشد کالاها از گمرک ترخیص شوند تعریف اصطلاح دیسپچ در بازرگانی، تفاوت های دموراژ و دیسپچ، هزینه های مربوط به انبار داری گمرک و.. پرداخته است.

در صورتی که نیاز به اطلاعاتی فراتر از این مقاله دارید می توانید به کارشناسان مجرب ما در گروه ققنوس ترخیص مراجعه نمایید و همچنین از مشاوره های این گروه در مرحله های مختلف تجارت بین المللی بهره مند شوید و تجارتی سود آور و مطمئن را پشت سر بگذارید. همچنین با استفاده از ترخیص کاران گروه ققنوس ترخیص به روند ترخیص کالای خود سرعت ببخشید.