حق العملکار گمرک کیست و چه وظایفی دارد؟

حق العملکار گمرک فردی است که با داشتن وکالت قانونی از صاحب کالا، تمام امور اداری و تشریفات گمرکی را با اطلاع تاجر یا بازرگان انجام می‌دهد. با رشد و پیشرفت تجارت برون مرزی و افزایش فعالیت تجار در زمینه واردات و صادرات کالا، لزوم وجود و استخدام چنین افراد متخصصی افزایش یافت و شرکت های ترخیص کالا با استخدام افرادی که آزمون حق العملکاری را گذرانده‌اند به اتمام موفقیت آمیز تجارت وارد کنندگان یا صادر کنندگان کالا کمک می‌کنند. اگر قصد فعالیت تجاری بین المللی یا فعالیت به عنوان حق العمل کار گمرک را دارید، لازم است با وظایف، اهمیت، مزایا، موانع، شرایط و اهداف حق العملکاری نیز به طور کامل آشنا باشید.

حق العملکار گمرک چه کسی است؟

حق العملکار گمرک به دلیل دانش، تجربه و تخصصی که در زمینه امور بازرگانی و ترخیص کالا از گمرک دارد، می‌تواند نسبت به انجام امور گمرکی و ترخیص کالا برای صاحبان کالا و شرکت‌های مختلف اقدام کند. چنین افراد مجربی با دریافت کارمزد و توافق دو طرف معامله بر مبلغ کارمزد شروع به فعالیت می‌کنند و هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهند. باتوجه به پیچیدگی‌ها و حساسیت بالای مراحل ترخیص کالا و اخذ مجوزهای ضروری ترخیص از گمرک ، اهمیت حق العملکاری در زمینه واردات و صادرات کالا افزایش چشمگیری پیدا کرده است و بسیاری از تجار و بازرگانان ترجیح می‌دهند با استخدام یک حق العملکار گمرک که با قوانین و مقررات موجود به اندازه کافی آشنا است، به انجام امور بازرگانی بپردازند تا از بروز خسارت‌های هنگفت جلوگیری شود.

متقاضیان حق العملکاری یا فعالیت به عنوان کارگزار گمرک باید به طور کامل با قوانین گمرکی درباره شرایط و وظایف کارگزاران گمرکی آشنا باشند تا به موقع نسبت به دریافت یا تمدید کارت حق العملکاری اقدام کنند. درواقع مجوز و پروانه حق العملکاری فقط برای افرادی صادر می‌شود که موفق به طی کردن آزمون حق العملکاری شده‌اند و لازم است بدانید داشتن کارت بازرگانی برای دریافت این پروانه ضروری نیست.

وظایف حق العملکار گمرک مشخص است و فقط نیاز به شرایط ویژه‌ای دارد تا بتوانید در این زمینه فعالیت حرفه‌ای و موفقی داشته باشید. در ادامه با ققنوس ترخیص همراه باشید تا به اهمیت و نقش حق العملکاران گمرک و شرکت ترخیص کالا بپردازیم و شرایط و قوانین حق العملکاری را برای متقاضیان این حرفه شرح دهیم.

اهمیت و نقش حق العملکار در ترخیص کالا از گمرک

 همانطور که می‌دانید، هر کالایی برای ورود به کشور در اولین قدم باید از گمرکات عبور کند و صاحب کالا یا نماینده قانونی آن موظف است با اخذ مجوزهای قانونی لازم آن را از گمرک تحویل بگیرد. افرادی که موفق به طی کردن آزمون حق العملکاری می‌شوند، می‌توانند با اخذ وکالت از طرف وارد کننده حقیقی یا حقوقی کالا و تحت عنوان حق العملکار گمرک به انجام امور ترخیص کالا بپردازند. اگرچه هر وارد کننده یا صادرکننده‎ای می‌تواند به به انجام امور بازرگانی بپردازد، باید توجه کنید که فعالیت در این زمینه نیازمند دقت و سابقه کافی است تا دچار مشکلات و خسارت‌های هنگفت نشوید؛ بنابراین حق العملکاران یا شرکت های ترخیص کالا نقش و اهمیت ویژه‌ای در ترخیص کالا از گمرک با تخصص و تجربه خود دارند.

وظایف و مسئولیت‌های حق العملکار گمرک

حق العمل کار گمرک پس از شرکت در آزمون حق العملکاری و اخذ پروانه حق العملکاری از گمرک جمهوری اسلامی می‌تواند با دریافت وکالت قانونی از اشخاص حقیقی و حقوقی دیگر به صورت نامحدود اقدام به فعالیت در زمینه ترخیص کالا از گمرک کند. لازم است کارگزاران گمرک باتوجه به قوانین و دانش و تجربیات خود در جهت تحقق اهداف و وظایف مختص به خود تلاش کنند و همواره بتوانند با ارائه بهترین خدمات و انجام درست وظایف خود، به تسریع امور و پیشگیری از تضییع حقوق تجار و بازرگانان کمک کنند. مواردی که در ادامه معرفی می‌کنیم برخی از مهمترین وظایف و مسئولیت‌های حق العملکار گمرک هستند که همواره باید مورد توجه قرار بگیرند و نقش زیادی در توسعه تجارت بین المللی دارند.

• رازدار و امانت دار بودن: حق العمل کار موظف است رازدار و امین مشتریان خود باشد و تحت هیچ شرایطی اسرار و اطلاعات کاری واردکنندگان و صادرکنندگان کالا را برای دیگران بازگو نکند.
• بیمه کردن کالا: کارگزاران گمرک باید با هماهنگی صاحب کالا نسبت به بیمه کردن محصولات اقدام نمایند تا از بروز آسیب و خسارت‌های احتمالی پیشگیری شود.
• اطلاع رسانی به موقع به صاحبان کالا: حق العملکار موظف است همیشه صاحب کالا را در جریان تمام امور انجام شده یا فعالیت‌هایی که قرار است انجام دهد، قرار دهد. گزارش پیشرفت ترخیص کالا و اتمام هر مرحله نیز از مواردی است که باید به صاحبان کالا اعلام شوند.
• ارائه مشاوره: ارائه مشاوره‌هایی در زمینه قوانین گمرکی، اخذ مجوزهای ضروری ترخیص کالا، تعیین تعرفه کالا براساس طبقه بندی انواع کالا، بهترین روش حمل و انتقال کالا و اطلاع رسانی درباره بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های جدید از دیگر مواردی هستند که حق العملکار باید به صاحبان کالا اعلام کند.

در نظر گرفتن منافع صاحبان کالا، بررسی ارزش کالا طبق اطلاعات و مدارک ثبت شده در سامانه تجارت ، استفاده از نیروهای متخصص و توانمند در گمرکات سراسر کشور، دریافت مجوزهای لازم متناسب با نوع کالا در کمترین زمان، ارائه فیش و اسناد پرداختی از طرف صاحب کالا همراه با فاکتور رسمی و ایجاد شعبه مستقیم خود در گمرک محل فعالیت نیز از جمله وظایف و مسئولیت‌های کارگزاران گمرکی هستند.

پروانه کارگزار گمرکی چیست؟

جهت انجام تشریفات گمرکی و تجاری با وکالت از صاحب کالا، نیاز به داشتن پروانه کارگزاری گمرکی است. افرادی که قصد فعالیت حق العملکاری را دارند، مستلزم به دریافت پروانه حق العملکاری هستند؛ اما سازمان‌های دولتی و سفارت خانه‌ها بدون دریافت این پروانه و تنها با معرفی کارمندان تمام وقت خود به گمرک می‌توانند ترخیص کالاهای متعلق به خود را انجام دهند. از طرفی دیگر خوب است بدانید در نحوه انجام فرایند و مراحل تفاوتی میان نماینده قانونی، کارمند، حق العملکار یا شخص صاحب کالا وجود ندارد و هر کدام می‌توانند اقدام به ترخیص کالا از گمرک کنند.

چگونگی دریافت پروانه حق العملکاری

یکی از مهمترین شرایط جهت فعالیت به عنوان حق العملکار، شرکت در آزمون حق العملکاری و قبولی در آن می‌باشد. گمرک جمهوری اسلامی زمان برگزاری این آزمون را برای متقاضیان اعلام می‌کند و متقاضیان می‌‎توانند در صورت داشتن شرایط اولیه تعیین شده، در آزمون حق العملکاری شرکت کنند. با دارا بودن شرایطی که در ادامه بررسی می‌کنیم، امکان ثبت نام در آزمون برای متقاضی فراهم می‌شود و پس از قبولی با ارائه گواهی مالیاتی مبنی بر عدم بدهی، پروانه حق العملکاری صادر خواهد شد.

شرایط دریافت پروانه کارگزاری برای متقاضیان

متقاضیان پروانه حق العملکاری باید شرایط تعیین شده توسط گمرک ایران و مدارک مورد نیاز مانند تابعیت ایرانی، گواهی عدم سوء پیشینه کیفری، نداشتن سابقه قاچاق کالا، داشتن حداق مدرک کاردانی (در رشته‌های امور گمرکی) یا کارشناسی (سایر رشته‌ها)، داشتن گواهی پایان خدمت یا معافیت دائم از خدمت نظام وظیفه و حداقل 25 سال سن را دارا باشند. همانطور که اشاره کردیم یکی دیگر از شرایط تعیین شده موفقیت در آزمون مربوط به واردات، صادرات، قوانین گمرکی و تجارت می‌باشد. زمان برگزاری این آزمون منظم و مشخص نیست و برای اطلاع از تاریخ دقیق باید پیگیر زمان آن از سمت گمرک کمی قبل از تاریخ اصلی آزمون باشید.

علاوه بر این، پروانه حق العملکاری براساس داشتن شرایط اعلام شده در بندهای الف و ب پس از ارائه گواهی‌های مالیانی مبنی بر عدم بدهی مالیاتی تمدید خواهد شد. این گواهی از سوی سازمان مالیات هر دو سال یکبار طبق قوانین گمرکی تهیه می‌شود و در چند سال اخیر امکان تمدید گواهی کارگزاری توسط گمرک استان سکونت حق العملکار نیز فراهم شده است. همچنین اگر گمرک کشور شرکت در دوره‌های آموزشی مربوطه را ضروری بداند، متقاضی موظف است با شرکت در این دوره‌ها جهت یادگیری روش‌های جدید ترخیص کالا اقدام کند.

انواع حق العملکاران گمرکی

طبق قوانین تجاری کشور، حق العملکاران فعال طبق میزان درآمد سالانه خود به دو گروه تقسیم می‌شوند و از آنها به عنوان ضمانت، تضمین بانکی یا مبلغی دریافت می‌کنند. گروه اول حق العملکاران افرادی هستند که درآمد غیرخالص سالیانه آنها از فعالیت به عنوان حق العملکار گمرک، 400 هزار ریال است و از آنها مبلغ 100 هزار ریال دریافت می‌شود. از افرادی با درآمد غیرخالص بیشتر از 400 هزار ریال سالانه، مبلغ 200 هزار ریال جهت ضمانت دریافت می‌گردد. لازم است بدانید تا زمانی که حق العملکار در گمرکات مشغول به فعالیت است، مبلغ ضمانت در بانک قرار می‌گیرد و سود حاصل از آن برای کارگزار درنظر گرفته می‌شود. علاوه بر این، مبلغ ضمانت با تمدید مجوز پروانه کسب ممکن است تغییر کند؛ به این صورت که با افزایش درآمد سالیانه حق العملکار، افزایش خواهد یافت.

جزئیات درج شده در کارت حق العملکاری

اگر متقاضی حق العملکاری دارای شرایط اولیه تعیین شده توسط گمرک باشد و بتواند در آزمون حق العملکاری هم موفقیتی کسب کند، می‌تواند با دریافت پروانه حق العملکاری شروع به فعالیت کند. عنوان کارت حق العملکاری، شماره کارت بازرگانی، نام گمرک صادر کننده، شماره پرونده، مدت اعتبار و نام دارنده کارت (نام شرکت و نام مدیریت) از جمله مندرجات ذکر شده در کارت حق العملکاری هستند. عکس دارنده کارت، مهر دفتر واردات گمرک ایران، مهر و امضای مدیر کل دفتر مربوطه از دیگر مواردی هستند که در این کارت ذکر شده‌اند.

چگونگی انجام فعالیت تجاری و بازرگانی توسط حق العملکار گمرک

حق العملکاران گمرک می‌تواند جهت انجام امور و تشریفات گمرکی هم از طرف گمرک به صاحبان کالا معرفی شود و هم با استخدام در شرکت ترخیص کالا و شرکت‌های تولیدی به فعالیت‌های تجاری و بازرگانی بپردازد. هر دو سال و به صورت دوره‌ای پرونده کارگزاران گمرک مورد بررسی قرار می‌گیرد و با ارزیابی عملکرد آنها و در صورت تائید گمرک، حق العملکاران می‌توانند به فعالیت خود در زمینه ترخیص کالا از گمرکات کشور ادامه دهند.

مدت زمان اعتبار و تمدید پروانه حق العملکاری

پروانه حق العملکاری فقط یک سال پس از تاریخ صدور اعتبار دارد و حق العملکار گمرک موظف است قبل از به پایان رسیدن مدت زمان اعتبار کارت با پرداخت هزینه تمبر، درخواست خود را تسلیم دفتر ویژه حق العملکاری کند تا با انجام بررسی‌های لازم و در صورت نداشتن تخلف و جرمی، اجازه ادامه فعالیت و تمدید پروانه صادر شود. البته توجه داشته باشید که کارگزار باید سابقه ترخیص سالیانه حداقل 100 اظهارنامه در گمرک خانه درجه یک، 50 اظهارنامه در گمرک خانه درجه دو یا 25 اظهارنامه در گمرک خانه درجه سه را در کارنامه فعالیت خود داشته باشد.

تفاوت ترخیص کار با حق العملکار گمرک

در رابطه با تفاوت ترخیصکار و حق العمل کار باید بگوییم که، ترخیص کار گمرک می‌تواند فعالیت و امور حق العملکاری را درصورت دارا بودن شرایط انجام دهد، اما اگرچه میان حق العملکار گمرک و ترخیص کار تفاوتی به نظر نمی‌رسد، این دو گروه تفاوت‌های منحصر به فردی از یکدیگر دارند. حق العملکار یا کارگزار گمرکی واژه‌ای با عمومیت و گستردگی بیشتر است؛ این امر به این معنی است هر ترخیص کاری نمی‌تواند فعالیت‌های حق العملکاری را انجام دهد اما با اخذ گواهی حق العملکاری امکان فعالیت برای او فراهم می‌شود. ترخیص کاران گمرک فقط می‌توانند 10 مرتبه اقدام به ترخیص کالا از گمرک برای اشخاص حقیقی و حقوقی کنند؛ اما چنین محدودیتی برای حق العملکاران وجود ندارد. علاوه بر این حق العملکار گمرک توانسته با طی مراحل قانونی موفق به دریافت کارت بازرگانی شود؛ بنابراین اختیارات قانونی بیشتری در زمینه ترخیص کالا دارد.

اختیارات حق العمل کار

فردی که به عنوان حق العمل کار گمرک در این ارگان مشغول به کار می شود و به انجام فعالیت ترخیص کالا برای صاحبان محموله های تجاری می پردازد در راستای انجام این فعالیت دارای یک سری اختیارات می باشد زیرا افراد حق العمل کار با استفاده از وکالتی که از صاحب کالا در رابطه با محموله تجاری وارداتی دریافت می کنند موظف هستند تمامی مسئولیت های مربوط به ترخیص این محموله تجاری وارداتی را بدون هیچ گونه ذکر نامی از صاحب کالا به انجام برسانند. از جمله اختیارات و وظایف حق العمل کار می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• یکی از اختیاراتی که فرد حق العمل کار در رابطه با محموله تجاری وارداتی دارد، این است که در صورتی که خطر فساد برای محموله تجاری وارداتی وجود داشته باشد حق العمل کار می تواند برای فروش محموله تجاری اقدام نماید.
• در صورتی که در هنگام حمل و نقل برای محموله تجاری وارداتی مشکل ایجاد شود و محموله شامل آسیب شود، از جمله اختیارات حق العمل کار است که تقدامات لازم را در این زمینه انجام دهد در غیر این صورت آسیب و خسارت ایجاد شده بر عهده او خواهد بود.
• در صورتی که حق العمل کار اقدام به فروش محموله تجاری وارداتی نماید باید محموله را به همان قیمتی که صاحب کالا اعلام نموده است به فروش برساند، در غیر این صورت مسئول تفاوت قیمت خواهد بود.
• و …

کارگزار گمرک کیست؟

کارگزار گمرک یکی دیگر از نام هایی است که برای افراد حق العمل کار انتخاب شده است. کارگزار گمرک یا همان حق العمل کار فردی است که با دریافت یک وکالت نامه قانونی و محضری از صاحب محموله تجاری به انجام تمامی فرایندهایی چون تشریفات گمرکی، تهیه اظهار نامه، دریافت تمامی مجوزهای لازم و … می پردازد و مواردی که در بالا ذکر شده است از جمله اختیارات قانونی این فرد می باشد. کارگزار گمرک باید تمامی مسئولیت های مربوط به ترخیص محموله تجاری را از ابتدای دریافت وکالت نامه محضری تا پایان فرایند ترخیص محموله تجاری از گمرک، حتی تا هنگام فروش محموله تجاری را به طور کامل بدون ذکر نام انجام دهد.

در کارت حق العمل کاری چه مواردی ذکر شده؟

هر فردی که قصد دارد به عنوان حق العمل کار گمرک در این نهاد مشغول به کار شود باید برای تهیه کارت حق العمل کاری اقدام نماید. کارت حق العمل کاری مدرکی است که نشان می دهد فرد به صورت قانونی کارگزار گمرک می باشد. از جمله اطلاعاتی که در کارت حق العمل کاری به عنوان اطلاعات شناسایی فرد درج می شود می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• نام و نام خانوادگی فرد حق العمل کار
• نام شرکتی که فرد حق العمل کار در آن فعالیت می کند و در واقع نماینده آن شرکت در مواجه با صاحب کالا و گمرک می باشد.
• شماره کارت بازرگانی فرد حق العمل کار
• کد اقتصادی فرد حق العمل کار
• تاریخ تولد دارنده کارت
• محل تولد دارنده کارت
• نام پدر فرد حق العمل کار
• ملیت فرد دارنده کارت
• شماره شناسنامه فرد
• محل صدور شناسنامه فرد حق العمل کار
• شماره و تاریخ پروانه حق العمل کاری فرد
• و ….

کلام پایانی

پیچیدگی‌ها، دشواری‌ها و اهمیت بالای موجود در زمینه امور تجاری و بازرگانی، تجار و بازرگانان را وادار به کسب اطلاعات بیشتر و دریافت کمک از افراد متخصص و مجرب این حوزه کرده است. حق العملکار گمرک شخصی است که با دانش و تجربیات خود اقدام به انجام فعالیت‌هایی همچون ترخیص کالا از گمرک می‌کند و از آنجا که توانسته با دارا بودن شرایط اولیه گمرک و موفقیت در آزمون حق العملکاری شروع به فعالیت کند، در اغلب مواقع فردی قابل اعتماد و حرفه‌ای است. چنین افرادی با اخذ وکالت از  صاحبان کالا و دریافت کارمزد، تمام امور و تشریفات گمرکی را به اتمام می‌رسانند و می‌توانند به صورت مستقیم یا به عنوان کارمند شرکت ترخیص کالا و شرکت‌های تولیدی به فعالیت بازرگانی خود در گمرکات بپردازند.

همانطور که می‌دانید، فعالیت در زمینه واردات و صادرات کالا نیاز به دانش، آگاهی، اطلاعات کافی و سابقه تجاری دارد؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم ققنوس ترخیص را جهت ترخیص کالا از گمرک بندرعباس و سایر گمرکات کشور درنظر داشته باشید تا فعالیت تجاری موفقی داشته باشید.