تفاوت تامین و تخصیص ارز در چیست؟ (راهنمای کامل)

بازار ارز از گستردگی بالایی برخوردار است از این رو افراد جهت ورود به این بازار نیازمند اطلاعات کافی در این زمینه خواهند بود. در این مقاله از ققنوس ترخیص به کالاهایی که به تامین ارز و یا تخصیص ارز تعمیم داده می‌شود، می‌پردازیم و همچنین به تفاوت تامین و تخصیص ارز در این مقاله خواهیم پرداخت تا مفهوم صحیحی از این دو واژه را به دست آورید. در ادامه با ما همراه باشید.

تامین ارز چیست؟

برای بیان تفاوت تامین و تخصیص ارز باید بگوییم که تامین ارز از سوی بانک مرکزی صورت می‌گیرد و به دو روش زیر انجام می‌شود.

• روش اول : تامین ارز به واردات کالاهای اساسی مانند اقلام و تجهیزات پزشکی، کالاهای استراتژیک به نرخ بانکی، انواع دارو و مواد اولیه صنایع تخصیص داده می‌شود.
• روش دوم : تامین ارز به وسیله سیستم نیمایی با نرخ بانکی نیمایی می‌باشد که برای کالاهای دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

لازم به ذکر است که با استفاده از روش ارز نیمایی وارد کننده کالا می‌تواند پس از اخذ کد ثبت سفارش به صرافی ها و یا بانک های عامل مراجعه کرده و جهت خرید ارز با نرخ نیمایی اقدام کند. در سامانه نیمایی منبع فروش ارز از صادرات پتروشیمی است.

تخصیص ارز چیست؟

تخصیص ارز یکی از اقدامات مهم دستگاه های دولت است که به منظور ارائه خدمات به بازرگانان و تاجران وارد کننده محصول به کشور است تا با ایجاد راهی آسان برای انجام مراحل واردات کالا تاجران را تشویق به انجام معاملات بین المللی نمایند. به طور کلی دستگاه های دولتی تخصیص ارز در تلاشند؛ تا بستر مناسبی را برای بازرگانان و تاجران داخلی فراهم آورند تا آنها بتوانند فرایند واردات کالاها به کشور را آسانتر و سریعتر به انجام برساند. همچنین لازم به ذکر است با تخصیص ارز، دولت در تلاش است هزینه و سرمایه های اولیه جهت واردات کالا را برای تاجران و بازرگانان کاهش دهد تا آنها بتوانند راحت تر به معاملات بین المللی خود بپردازند.

در حقیقت به علت نوسانات دائم بازار، تورم و بالا رفتن سریع قیمت ریسک انجام معاملات بین‌المللی مانند واردات کالا میان تاجران افزایش یافته است و در نتیجه تاجران کمتری به دنبال معاملاتی مانند معاملات بین المللی و واردات کالا می‌باشد؛ چرا که در چنین تجارت های بزرگی چون از ارز قیمت بالایی برخوردار است، در ابتدا بازرگان باید سرمایه هنگفتی جهت خرید کالاهای وارداتی داشته باشد. از این رو دولت با تخصیص ارز قصد دارد تا تاجران و بازرگانان را به انجام معاملات بین المللی ترغیب و تشویق کند.

تفاوت تامین ارز و تخصیص ارز در چیست؟

در وهله اول تفاوت تامین و تخصیص ارز می‌توان گفت مسئول تامین ارز وزارتخانه ها و مسئول تخصیص ارز بانک مرکزی می‌باشد از این رو این دو از نظر منبع با یکدیگر متفاوتند. همچنین لازم به ذکر است که جهت پاسخ به سوال تفاوت تامین و تخصیص ارز باید در ابتدا چهار دسته از کالاها را تعریف کنیم. به طور کلی همه کالاها جز چهار دسته با عنوان گروه های کالایی تقسیم بندی می‌شود که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

گروه اول از گروه های کالایی، کالاهای اساسی و مایحتاج مردم هستند که به نرخ رسمی یورو محاسبه می‌شود، منبع خرید این کالاها از فروش نفت و درآمدهای حاصل از آن توسط دولت تامین می‌شود که جهت تایید باید به وزارت خانه های تهران ارجاع داده شود.

گروه دوم از دسته گروه‌های کالایی، به کلیه مواد اولیه و واسطه‌ای گفته می‌شود که تامین ارز آنها از محل صادرات محصولات پتروشیمی، مواد معدنی یا فولاد به دست می آید که این امکان از طریق سامانه نیمایی فراهم شده است. لازم به ذکر است که تبصره جدیدی در مورد کالاهای شماره دو وجود دارد و آن این است که این کالاها به دلیل تخصیص ارز دقیق‌تر و سرعت عمل بیشتری باید داشته باشند.

گروه سه از دسته گروه های کالایی، کالاهایی هستند که امر واردات در آنها ضروری می‌باشد و جهت خرید ارز در سامانه نیمایی تفاوتی با گروه کالایی دو ندارند که بیشترین بخش این دسته از کالاها مربوط به کالاهای مصرفی  هستند.

گروه چهارم از گروه های کالایی، کالاهایی می‌باشد که به هر دلیلی واردات آنها ممنوع و غیرقانونی است.

معرفی انواع ارز برای آشنایی با تفاوت تامین و تخصیص ارز

نام ارز برای افرادی که قصد واردات محصولات را به کشور دارند، نامی آشنا و پرکاربرد است. در واقع جهت واردات، پول مبادله شده بین دو کشور باید به نوعی قابل قبول و پذیرش باشد. به طور کلی می‌توان گفت ارز وسیله اصلی جهت مبادله کالا است. ارز توسط دولت صادر و توزیع می‌شود و به روش های گوناگونی مانند تامین ارز و یا تخصیص ارز اقتصاد را در سطح بین المللی به گردش در می‌آورد. بنابراین هر ابزار پولی مانند اسکناس، طلا و سکه به شکلی نوعی ارز محسوب می‌شوند.

ارز دولتی در ارتباط با ارزهای دیگر به طور دائم در حال نوسان می‌باشد چرا که از ارز دولتی به عنوان یک ابزار پولی مهم جهت مبادله کالاها در سطح بین المللی استفاده می‌شود. ارز دولتی انواع مختلفی مانند ارز آزاد و ارز دولتی تشکیل شده است که از مهمترین ابزارهای پولی هستند که افراد در سطح ایران در تمامی کسب و کارها با آنها سروکار دارند. به علت تحریم کشورهای خارجی، دولت هزینه های هنگفت جهت تأمین ارز را برای شهروندان کاهش داده است. به طوری که در این باره دولت به پرداخت و تخصیص ارز دولتی کرده است و این نوع ارز در بازارهای بین المللی رونق بیشتری دارد.

ارز آزاد و ارز دولتی چیست؟

از سال ۹۶ به بعد ارز دولتی به علت افزایش قیمت دلار در بازار ارز، از رواج بسیار بالایی برخوردار گشته است. ارز دولتی ارزی است که از سمت دولت در مکانی به نام مرکز مبادلات ارزی به افراد ارائه می‌شود. دولت به افراد حقیقی و حقوقی با قیمت پایین تر از قیمت بازار آزاد و با توجه به شرایط خاصی به آنها تخصیص ارز ارائه می‌دهد. تخصیص ارز  به وسیله دولت در مرکز مبادلات ارزی انجام می‌گیرد، که به علت بالا رفتن ارزش ارز توسط دولت برای افراد ایجاد گشته است. از جمله عواملی که موجب شده ارز دولتی نسبت به ارزهای دیگر رواج بیشتری داشته باشد این است که این نوع ارز بار مالی را از دوش دولت کاهش داده و از قیمت کمتری نسبت به ارز آزاد برخوردار است.

لازم به ذکر است دولت به وسیله ارز دولتی می‌تواند روی کالاهای خاص وارداتی که مورد نظر دولت و مایحتاج مردم است کنترل بیشتری داشته باشد و به شکل محدودتر با شرایط ویژه‌ای این ارز را برای کالاهای خاص تخصیص دهد تا تاجران و بازرگانان بتوانند این کالاها را وارد کنند. لازم به ذکر است که این نوع ارز به ارزهای دیگر نیز قابل تبدیل است.

در مقابل ارز دولتی ارز آزاد قرار دارد که این نوع ارز، ارزی است که نرخ آن در بازار آزاد و با توجه به تقاضای تعیین شده توسط صرافی و دلالان به افراد ارائه می‌گردد. ارز دولتی برای واردات تمام کالاها اختصاص نمی‌یابد و از این نظر دارای محدودیت است و تنها کالاهای اساسی مایحتاج مردم جزو تخصیص ارز دولتی هستند. این کالاها کالاهایی مانند دارو تجهیزات و اقلام پزشکی، مواد غذایی و خوراکی می‌باشند.

برای تخصیص ارز دولتی چه مراحلی را باید طی کرد؟

همانطورکه در ابتدای مقاله تفاوت تامین و تخصیص ارز اشاره شد، جهت تخصیص ارز به کالاهای وارداتی باید مجوز ورود کالا به کشور توسط صاحب کالا یا نماینده وی گرفته شود. از این رو افراد باید با مراجعه به سازمان صنعت، معدن و تجارت جهت دریافت گواهینامه ورود کالا به کشور اقدام کنند. دریافت مجوز ورود کالا نیازمند ثبت نام در سامانه ثبت سفارش است، تا بدین وسیله سازمان های مربوطه جهت اخذ مجوز ورود کالا به وارد کننده کالا اقدام کنند.

بعد از تایید سازمان صنعت، معدن و تجارت و سازمان های مرتبط با آن مرحله بعدی انتخاب بانک عامل است. در واقع بانک عامل بانکی است که واسطه بین بانک مرکزی و وارد کننده می‌باشد چرا که صاحب کالا جز در موارد خاصی نمی‌تواند به طور مستقیم با بانک مرکزی در ارتباط باشد.

پس از انتخاب بانک عامل و ثبت نام در سامانه جامع تجارت فرد باید شماره ثبت سفارش یا همان گواهی ورود کالا به کشور را به بانک عامل ارائه دهد. بانک عامل با ارسال شماره مجوز به بانک مرکزی، موجبات تخصیص ارز را برای فرد به وجود می‌آورد. بانک مرکزی به ترتیب اولویت مجوز تخصیص ارز را برای کالاهای وارداتی صادر میکند. در واقع مرحله تخصیص ارز بانک مرکزی نشان دهنده این امر است که چه میزان ارز جهت واردات کالا از کشور خارج شده است. همچنین علاوه بر ارز دولتی و ارز آزاد، ارز نیمایی و ارز صرافی نیز در کشور به فروش می‌رسند.

نحوه تخصیص ارز دولتی

همانطور که در مطلب های پیشین نیز در مورد چگونگی واردات کالا گفته شد، جهت تخصیص ارز برای واردات کالاها ابتدا بایستی مجوز واردات کالا به کشور به وسیله صاحب کالا یا فرد مورد اعتماد وی از سازمان های گوناگون اخذ و دریافت گردد. در نتیجه باید با مراجعه به وزارت صنعت، معدن و تجارت جهت دریافت مجوزات لازم برای ورود کالا اقدام کنید.

همچنین دریافت مجوزات لازم نیازمند ثبت سفارش کالا در سامانه ثبت سفارش، می‌باشد تا بدین وسیله سازمان های مربوطه جهت اخذ مجوز ورود کالا اقدام نمایند. پس از تایید وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین سازمان های صادر کننده مجوز مرحله بعدی انتخاب بانک عامل می‌باشد.

در واقع می‌توان گفت بانک عامل بانکی است که به عنوان واسطه بین وارد کننده کالا و بانک مرکزی در نظر گرفته می‌شود. سپس بعد از انتخاب نمودن بانک عامل مورد نظر و ثبت نام در سامانه ثبت سفارش، بایستی مجوز ورود کالا را به بانک مورد نظر ارائه دهید. سپس بانک عامل با ارسال شماره مجوز شما به بانک مرکزی شما را در نوبت بانک مرکزی قرار خواهد داد تا در نهایت ارز به کالای شما اختصاص یابد.

تخصیص ارز خوب است یا بد؟

در پاسخ به این سوال می‌توان گفت در صورتی که سیاست گذاری های دولت جهت اجرای درست کنترل خروج و ورود ارز از کشور در نظر گرفته شود ،به نحوی که واردات محصولات از جمله کالاهای مورد نیاز کشور منجر به کارآفرینی برای افراد گردد، این روند می‌تواند مفید و خوب باشد. همچنین با انجام عملیات تخصیص ارز می‌توان از ورود محصولاتی که در سیستم های رسمی موجود در کشور ثبت نشده است را مشخص نمود با طراحی ساختاری مناسب و کارآمد نسبت به ورود ارز و انواع کالای غیر قانونی به داخل کشور جلوگیری به عمل آورد. در نتیجه تخصیص ارز می‌تواند در مواردی بسیار مفید و سودمند باشد.

گروه بندی کالاهای وارداتی

لازم به ذکر است که تمامی کالاها در گروه های مجزا قرار خواهد گرفت که مهمترین این گروه ها عبارتند از:

گروه اول: کالاهای اساسی

این گروه شامل محصولاتی است که کشور به آن ها نیاز ضروری دارد و واردات آنها لازم است. این کالاها شامل گندم، روغن، حبوبات و مواردی از این قبیل می‌شود. به این گروه ارز بانکی تعلق می‌گیرد.

گروه دوم: مواد اولیه کالاها

این گروه شامل محصولاتی است که با هدف تامین نیازهای کارخانه و کارگاه های تولیدی وارد کشور می‌شود به این کالاها ارز نیمایی تعلق خواهد گرفت.

گروه سوم: کالاهای مصرفی

گروه سوم از کالاها، کالاهای مصرفی می‌باشند که در ایران تولید نمی‌گردد ولی در کشور به آنها نیاز داریم.

گروه چهارم: کالاهای ممنوعه

ورود این نوع کالاها به کشور غیرقانونی بوده و مسلما ارزی به آنها تعلق نخواهد گرفت.

شروط بانک مرکزی برای تخصیص ارز مورد نیاز

همواره جهت تخصیص ارز، بانک مرکزی شرط هایی را در نظر خواهد گرفت، که مهمترین آنها عبارتند از:

• بانک موظف است در هنگام تمدید گواهی مناسب با زمان ایجاد نوبت تمدید فرد گواهی ثبت آماری نسبت به مسدود سازی آن اقدام نماید.
• اگر متقاضی ارز، درخواست نماید تا ارز تخصیص یافته به وسیله آن بانک خریداری گردد، رفع مسدودی و برداشت ارز توسط بانک بلامانع است.
• اگر گواهی ثبت به هر دلیلی باطل شود و یا به فرد ارز تخصیص داده نشود لازم است تا آن بانک عامل درخواست وی متقاضی ارز را، باتوجه به مدت زمان انصراف وی از تخصیص ارز را در ظرف مدت هفت روز است اقدام نماید.
• در هنگام انجام تخصیص ارز در صورتیکه متقاضی سعی در باطل کردن گواهی ارز تخصیص یافته کند و مجدد درخواست تخصیص ارز از سوی بانک. عامل نماید، این مورد به منزله یک نوبت تمدید تلقی خواهد گردید.
• تخصیص ارز تجهیزات دارویی و پزشکی از بندهای ذکر شده مستثنی هستند.

جمع بندی

در این مطلب که از سوی تجاری ققنوس ترخیص به شما ارائه شد، شما را با موضوع مهمی تحت عنوان تفاوت تامین و تخصیص ارز آشنا ساختیم. در نهایت اگر در موارد گفته شده برای شما ابهامی ایجاد شده است، مشاوران مجرب ما در شرکت تجاری ققنوس ترخیص آماده پاسخگویی به سوالات شما در این زمینه خواهند بود. از آنجا که تامین ارز بخش مهم و جدانشدنی از فعالیت های تجاری بین المللی است، برای پرداخت هزینه ها و مبادلات خود میتوانید از خدمات دریافت ارز مبادله ای و نیمایی ققنوس ترخیص بهره مند شوید.