طی انجام فرایند ترخیص کالا از گمرک برای شناسایی کالاها و تعیین جایگاه آنها نوعی معیار عددی وجود دارد که بر اساس شکل، ماهیت، هدف آن و ماخذ محاسبه تعیین می‌شود. این معیار عددی تعرفه گمرکی نامیده می‌شود و در واقع میزان حقوق ورودی است که تاجر باید برای ورود کالا به کشور پرداخت کند. تعرفی گمرکی یا سیستم HS Code با گذشت زمان دچار تغییراتی شده است و همواره بر روش‌های خاصی مبتنی بوده است. برای درک بهتر مفهوم تعرفه، انواع تعرفه گمرکی، اقسام HS Code و چگونگی محاسبه آنها با ققنوس ترخیص همراه باشید.
تعرفه به چه معناست؟
تعرفه در اصطلاح به دو معنی یافت می‌شود و به طور کلی میان مردم به اشتباه برداشت می‌شود. مفهوم عامی که از تعرفه در میان ترخیص کاران و واردکنندگان کالا رواج دارد، به حقوق ورودی قابل پرداخت کالا به گمرک اشاره دارد. به عنوان مثال از سوال تعرفه یخچال چند درصد استفاده می‌کنند که در حقیقت اصطلاح اشتباهی است و اینجا منظور فرد حقوق ورودی قابل پرداخت است.
باید بدانید که معنی خاص و درست تعرفه گمرکی به عنوان ردیفی از تعرفه کالاهای وارداتی در سیستم HS Code ثبت شده و در کتاب تعرفه مورد استفاده در ایران برای هر ردیف کالا، رقمی به عنوان حقوق ورودی تعیین شده است؛ بنابراین در این حالت وقتی می‌پرسیم تعرفه گمرکی کالا چیست، منظورمان کد 8 رقمی تعرفه همان کالا است.
منظور از تعرفه گمرکی چیست؟
طبق قوانین و مقررات موجود گمرکی به طور معمول در گمرکات برای ورود انواع کالا به کشور باید هزینه‌های ترخیص کالا توسط صاحب کالا پرداخت شود. برخی مبالغ قابل پرداخت نظیر تعرفه گمرکی یا HS Code بر اساس نوع و ماهیت کالا به چند دسته تقسیم میشوند که حقوق و عوارض گمرکی نمونه‌ای از این موارد هستند و به نوعی مالیات غیرمستقیم محسبوب میشوند. هزینه‌هایی که واردکننده کالا موظف به پرداخت آن است، در قبال خدماتی است که گمرک ارائه می‌دهد و هزینه‌های بارگیری کالا، تخلیه، آزمایشات جهت ارائه مجوز استاندارد و هزینه‌های انبارداری بخشی از آنها هستند.
درواقع براساس قوانین گمرکی، حقوق ورودی تعرفه گمرکی از دو بخش متفاوت تشکیل شده است و بخش اول این تعرفه، حقوقی است که توسط مجلس شورای اسلامی وضع شده‌اند و نرخ آن برای تمام کالاهای وارداتی یکسان و برابر با 4 درصد است. بخش دوم تعرفه‌های گمرکی هم توسط دولت تعیین می‌شود و شامل سود بازرگانی است. بنابراین به طور کلی می‌توان تعرفه گمرکی یا HS Code را عوارض و مالیاتی درنظر گرفت که توسط دولت به دلایل مختلفی همچون مسائل مالی، دلایل حمایتی و یا هر دو دریافت می‌شود. اگر این تعرفه گمرکی براساس نرخ و ارزش کالا محاسبه شود، در این صورت مبلغ قابل پرداخت تعرفه ارزشی نیز نامیده می‌شود.
معرفی انواع تعرفه گمرکی
خوب است بدانید براساس سیاست‌های تجاری هر کشور و نیازهای آن، انواع و اقسام تعرفه گمرکی جهت ترخیص کالا از گمرک وضع شده است. تعیین تعرفه گمرکی متناسب هر کالا این امکان را فراهم می‌کند تا از این طریق سهم ارزی هر یک از انواع محصولات مشخص گردد. به همین منظور تعرفه‌های گمرکی را از نظر هدف از وضع آنها، شکل، ماهیت و مقام وضع کننده تعرفه‌ها گروه بندی می‌کنند که در ادامه به توصیف هر یک به طور کامل خواهیم پرداخت.
انواع تعرفه گمرکی از نظر هدف
تعرفه‌های مالی، ارشادی و تعرفه‌های حمایتی انواع تعرفه‌های گمرکی هستند که از نظر هدف از وضع و ایجاد آن تقسیم بندی شده‌اند. به همین منظور وضع تعرفه مالی گمرکی جهت تامین مخارج مالی دولت و تعرفه حمایتی به دنبال آن برای ایجاد فضایی رقابتی و مناسب میان تولیدات داخلی در برابر کالاهای وارداتی و خارجی است. منظور از تعرفه ارشادی هم هدایت تقاضای مردم در سمتی مشخص و به سوی محصولی دیگر است؛ در واقع این نوع تعرفه انتخاب مصرف کنندگان را تغییر می‌دهد.
انواع تعرفه گمرکی از نظر مقام وضع کننده
دو نوع تعرفه مستقل و قراردادی از تعرفه های گمرکی براساس مقام وضع کننده هستند. در واقع برای درک بهتر باید بدانید که تعرفه‌های مستقل گمرکی به صورت یک طرفه وضع شده‌اند و برای وضع قوانین مربوط به آن منافع و ملاحظات ملی کشور ذی‌نفع درنظر گرفته می‌شود. تعرفه‌های قراردادی متفاوت از تعرفه‌های مستقل هستند و به شکل چند جانبه تهیه و وضع میشوند و مدت زمان مشخصی هم دارند. تعرفه‌های ترجیحی نمونه هایی از تعرفه های گمرکی براساس مقام وضع کننده هستند.
انواع تعرفه گمرکی از نظر شکل
انواع تعرفه از نظر شکل به دو دسته تعرفه واحد و تعرفه مرکب تقسیم میشوند. در نوع تعرفه واحد، تمام محصولات وارداتی ماخذ حقوق قابل پرداخت تعیین می‌شود و حقوق گمرکی 4 درصدی برای تمامی کالاها نمونه‌ای از آن است. در تعرفه مرکب انواع مختلفی از کالاهای وارداتی به شکل خاصی گروه بندی میشوند و برای هر گروه یا طبقه، ماخذی تعیین می‌شود.
انواع تعرفه از نظر ماخذ محاسبه
تعرفه ارزشی، تعرفه ویژه یا مقداری و تعرفه مختلط یا مرکب از انواع تعرفه های گمرکی براساس ماخذ محاسبه هستند. شناخت این تعرفه‌ها در انجام امور مربوط به ترخیص کالا از گمرک بسیار مهم است. تعرفه ارزشی در واقع حقوق ورودی قابل پرداخت تابعی از ارزش کالای ورودی میباشد و آگاهی از آن برای انجام تشریفات ترخیص کالا از گمرک ضروری و الزامی است. ضرب نرخ تعرفه در ارزش کالا برای محاسبه حقوق ورودی قابل پرداخت کالای شما نیاز است.
در تعرفه ویژه ( مقداری)، حقوق ورودی قابل پرداخت تابعی از کمیت محصول است و به صورت ضرب میزان حقوق ورودی در مقدار یا کمیت کالا (لیتر، کیلو، طول و..) مورد استفاده قرار می‌گیرد تا حقوق ورودی قابل پرداخت به دست آید. توجه داشته باشید که در محاسبه این فرمول نیازی به دانستن ارزش کالا ندارید. تعرفه مختلط یا مرکب هم از هر دو روش تعرفه ویژه و ارزشی به دست می‌آید و به شکل ترکیبی از این دو روش استفاده می‌شود.
اولویت بندی انواع تعرفه گمرکی
انواع و اقسام تعرفه های گمرکی که تا اینجا ذکر کردیم و برای ترخیص کالا از گمرک مورد استفاده قرار می‌گیرند، باتوجه به سیاست‌ها و نیازهای هر کشوری به 10 دسته و اولویت تقسیم میشوند تا سهام ارزی براساس اولویت‌ها تعیین شود. آخرین یا دهمین اولویت عموما شامل کالاهای لوکس می‌شود و به طور معمول ارز دولتی یا مبادلاتی به این گونه کالاها تعلق نمی‌گیرد. سود بازرگانی چنین کالاهایی دو برابر سود بازرگانی درج شده در جدول تعرفه گمرکی محاسبه می‌شود و خوب است بدانید که این اولویت بندی توسط سازمان توسعه تجارت در سایت‌های مختلف قابل دسترسی است.
HS Code یا کد بین المللی کالا چیست؟
آنچه تحت عنوان تعرفه گمرکی تا اینجا بررسی کردیم به صورت گسترده‌تری در سطح بین المللی دنبال می‌شود که به عنوان HS Code یا کد بین المللی شناخته می‌شود. همانطور که اشاره کردیم، تعرفه گمرکی یا HS Code سیستمی است که با طبقه بندی محصولات توسط دولت‌ها به منظور سیاست‌های مالی، قیمت گذاری و بودجه بندی صورت می‌گیرد. اقدامات تعرفه‌ای، غیرتعرفه‌ای، قوانین تجارت بین المللی و انواع دیگر از فعالیت‌های اقتصادی خارجی درکنار نگهداری از آمار گمرک در این سیستم قرار دارند.
طبق قوانین بازرگانی بین المللی تمام کالاهای تجاری براساس یک استاندارد هماهنگ جهانی طبقه بندی شده‌اند و در کتاب مقررات صادرات و واردات ایران هم کالاها در 21 قسمت و 98 فصل در فرمت دو رقمی تا 8 رقمی کدگذاری و هر سال منتشر میشوند. درواقع هر کالا یک کد تعرفه هشت رقمی استاندارد دارد که در همه سازمان‌ها نظیر سازمان توسعه تجارت، امور مالیاتی کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت به طور یکسان برای امور مختلفی مانند ترخیص کالا از گمرک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کد کالای بین المللی، تعیین کننده بسیاری از جزئیات و مشخصات کالا میباشد و خریداران و فروشندگان در بازارهای تجاری با ثبت HS Code در فاکتورهای فروش خود کالا را معرفی می‌کنند. در واقع HS Code یک سیستم بین المللی است که توسط WTO ایجاد شده است و در این سیستم تمام کالاها براساس کدهای هشت یا 10 رقمی در کشورها دسته بندی میشوند. 4 یا 6 رقم اول این کد میان کشورهای عضو مشترک و 2 یا 4 رقم بعدی طبق قوانین طبقه بندی کالاهای هر کشور می‌تواند متفاوت باشد.
کاربرد HS Code
از آنجا که اکثر کشورها به استفاده از HS Code در ساختار طبقه بندی صادرات و واردات کالا پیوسته‌اند، کد تعرفه گمرکی یا HS Code در گمرکات سراسر جهان جهت انجام تشریفات گمرکی ترخیص کالا از گمرک ، بنگاه‌های متولی اطلاعات تجاری و سایر نهادهای دولتی فعال در امر تجارت برای کنترل بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی کاربردهای استفاده از کد تعرفه کالای hs عبارتند از: انواع تعرفه گمرکی ، جمع آوری آمار تجاری، جمع آوری مالیات داخلی، قوانین مبدا، تعرفه‌های مربوط به حمل و نقل کالا، کمک به مدیریت بیشتر تشریفات گمرکی و طبقه بندی کالاهای خطرناک، نیاز به قرنطینه، بهداشتی و..
چگونه کد تعرفه HS Code کالا را پیدا کنیم؟
برای پیدا کردن کد بین المللی کالا جهت استفاده در امور تجاری و گمرکی، مراحل زیر را دنبال کنید:
- به سایت www.irancode.ir مراجعه کنید.
- بر روی درختواره ایران کد در قسمت پایینی صفحه کلیک کنید.
- صفحه جدیدی برای شما باز خواهد شد، سپس بر روی درختواره‌های بین المللی کلیک کنید.
- در این قسمت طبقه بندی hs را مشاهده خواهید کرد.
البته توجه داشته باشید که انجام این امور نیز مانند سایر امور تجاری و بازرگانی به دقت و اطلاعات کافی نیاز دارید؛ به همین منظور پیشهاد می‌کنیم از تیمی مجرب جهت دریافت مشاوره بازرگانی یا تعیین تعرفه و ارزش کالا کمک بگیرید تا مدارک و اطلاعات مورد نیاز خود را به طور کامل در اختیار داشته باشید.
سخن پایانی
انجام امور و تشریفات گمرکی، فعالیت‌های اقتصادی و تجاری در سطح بین المللی فرایندهایی بسیار حائز اهمیت هستند که هرگونه بی‌توجهی و بی‌دقتی در نحوه محاسبه هزینه‌ها و قوانین موجود کشور می‌تواند خسارات هنگفتی را با خود به همراه داشته باشد. بخش پرداخت هزینه‌های گمرکی نیز موارد مهمی نظیر تعرفی گمرکی را دربرمی‌گیرند که پیچیدگی‌های خاص خود را دارند و باید با بررسی کامل مشخصات کالا جهت پرداخت به دولت‌ها محاسبه شوند.
از آنجا که امروزه انجام چنین اموری به یکی از دغدغه‌های تاجران و بازرگانان تبدیل شده است، بهتر است از کمک‌ها و دانش افراد متخصص، باتجربه و مسلط به قوانین داخلی و بین المللی در طی انجام چنین فرایندهایی در زمینه واردات و صادرات کالا استفاده کنید. بنابراین خدمات ققنوس ترخیص را در زمینه ترخیص کالا از گمرکات کشور نظیر ترخیص کالا از گمرک بندرعباس و ثبت سفارش بازرگانی درنظر داشته باشید تا تجربه‌ای حرفه‌ای و موفق در تجارت بین المللی خود داشته باشید.
تعرفه‌های گمرکی به چند گروه تقسیم میشوند؟
تعرفه‌های گمرکی از نظر شکل، ماخذ محاسبه، هدف و مقام وضع کننده به 4 گروه تقسیم میشوند که هر کدام انواع مختلف و کاربرد متفاوتی دارند.
چرا باید تعرفه گمرکی پرداخت کنیم؟
تعرفه‌های گمرکی معمولا به منظور سیاست گذاری‌های دولت از لحاظ حمایتی و مالیاتی دریافت میشوند و بیشتر جنبه اقتصادی جهت خدماتی که ارائه میدهند، دارد.
حقوق ورودی برای تمام کالاها چقدر است؟
حقوق ورودی تعرفه گمرکی از دو بخش متفاوت تشکیل شده است و بخش اول این تعرفه، حقوقی است که توسط مجلس شورای اسلامی وضع شده‌اند و نرخ آن برای تمام کالاهای وارداتی یکسان و برابر با 4 درصد است. بخش دوم تعرفه‌های گمرکی هم توسط دولت تعیین می‌شود و شامل سود بازرگانی است.
تعرفه مستقل گمرکی چیست؟
تعرفه‌های مستقل گمرکی به صورت یک طرفه وضع شده‌اند و برای وضع قوانین مربوط به آن منافع و ملاحظات ملی کشور ذی‌نفع درنظر گرفته می‌شود. این نوع تعرفه جزو گروه تعرفه‌ها براساس مقام وضع کننده است.
